Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (27) – Câu chuyện “Lưỡng biều gia”

Nguyên văn:

凡(1)取與(2)，貴(3)分曉(4)；與宜(5)多，取宜少。
將(6)加人(7)，先問己；己不欲(8)，即(9)速已(10)。
恩(11)欲報(12)，怨(13)欲忘；報怨短(14)，報恩長(15)。

Bính âm:

凡(fán)              取(qǔ)               與(yǔ)，              貴(guì)                  分(fēn)               曉(xiǎo)；
與(yǔ)                宜(yí)                多(duō)，            取(qǔ)                   宜(yí)                 少(shǎo)。
將(jiāng)           加(jiā)               人(rén)，              先(xiān)                問(wèn)            己(jǐ)；
己(jǐ)                  不(bú)               欲(yù)，               即(jí)                     速(sù)                已(yǐ)。
恩(ēn)                欲(yù)               報(bào)，            怨(yuàn)               欲(yù)                忘(wàng)；
報(bào)             怨(yuàn)           短(duǎn)，          報(bào)                 恩(ēn)               長(cháng)。

Chú âm:

凡(ㄈㄢˊ)           取(ㄑㄩˇ)          與(ㄩˇ)，             貴(ㄍㄨㄟˋ)          分(ㄈㄣ)            曉(ㄒㄧㄠˇ)；
與(ㄩˇ)               宜(ㄧˊ)              多(ㄉㄨㄛ)，       取(ㄑㄩˇ)              宜(ㄧˊ)              少(ㄕㄠˇ)。
將(ㄐㄧㄤ)        加(ㄐㄧㄚ)        人(ㄖㄣˊ)，         先(ㄒㄧㄢ)           問(ㄨㄣˋ)          己(ㄐㄧˇ)；
己(ㄐㄧˇ)           不(ㄅㄨˊ)           欲(ㄩˋ)，             即(ㄐㄧˊ)              速(ㄙㄨˋ)         已(ㄧˇ)。
恩(ㄣ)                 欲(ㄩˋ)              報(ㄅㄠˋ)，         怨(ㄩㄢˋ)              欲(ㄩˋ)              忘(ㄨㄤˋ)；
報(ㄅㄠˋ)           怨(ㄩㄢˋ)           短(ㄉㄨㄢˇ),        報(ㄅㄠˋ)              恩(ㄣ)               長(ㄔㄤˊ)。

Âm Hán Việt:

Phàm thủ dữ, quý phân hiểu; dữ nghi đa, thủ nghi thiếu.
Tương gia nhân, tiên vấn kỷ; kỷ bất dục, tức tốc dĩ.
Ân dục báo, oán dục vong; báo oán đoản, báo ân trường.

Lời dịch:

Hễ cho nhận, trọng rõ ràng; cho nên nhiều, nhận nên ít.
Sắp cho người, trước hỏi mình; mình không muốn, liền mau ngừng.
Ân mong báo, oán mong quên; báo oán triệt, báo ân dài.

Từ vựng:

(1) phàm (凡): hễ là.
(2) thủ dữ (取與): nhận được và cấp cho.
(3) quý (貴): trọng, coi trọng.
(4) phân hiểu (分曉): rõ ràng minh bạch.
(5) nghi (宜): cần phải, nên.
(6) tương (將): sắp, sẽ.
(7) gia nhân (加人): đối đãi với người khác. Gia: thực hiện, bố trí.
(8) dục (欲): muốn, mong muốn.
(9) tức (即): liền, tức thì, ngay.
(10) tốc dĩ (速已): nhanh chóng đình chỉ. Tốc: nhanh chóng, mau. Dĩ: đình chỉ, ngừng, dừng lại.
(11) ân (恩): ân huệ.
(12) báo (報): hồi báo, báo đáp.
(13) oán (怨): oán hận.
(14) đoản (短): chết non. Ở đây có ý triệt tiêu oán hận sớm mất.
(15) trường (長): lâu, dài.

Lời giải thích:

Hễ ta nhận lấy hay cho người thứ gì, điều quan trọng nhất chính là có thể tính toán rõ ràng; cho người ta cần phải nhiều, mình nhận lấy cần phải ít.

Lúc sắp nhận hay cho người khác thứ gì, trước tiên cần hỏi bản thân làm như thế có vui hay không; ngay cả mình cũng không muốn, không vui, thì hãy liền mau đình chỉ làm việc này đối với họ.

Nhận ân huệ từ người khác, phải nhớ đến báo đáp, oán hận đối với người khác cần phải quên, chớ để ở trong lòng; oán thù người khác mà trả thù phải sớm diệt mất, báo đáp ân huệ người khác phải sâu nặng và lâu dài.

Câu chuyện tham khảo:

Câu chuyện “Lưỡng biều gia”

Đây là câu chuyện có thực xảy ra ở Trung Quốc, trước đây có một sơn thôn nhỏ gọi là thôn Thiên Huệ, Dương viên ngoại là người giúp dân thôn này.

Dương viên ngoại đối với hòa thượng, đạo sĩ, kiểu gì cũng sẽ long trọng cấp cơm cho họ. Hàng xóm mượn lương thực của ông, ông thấy hương thân sinh hoạt nghèo khổ, nên bảo họ không cần phải trả. Hàng xóm nhất định trả, Dương viên ngoại liền đem trái bầu hồ lô cắt thành hai miếng một lớn một nhỏ. Hàng xóm đến mượn lương thực, Dương viên ngoại dùng biều lớn để đong, lúc hoàn lại thì dùng biều nhỏ để đong, chỉ thu hồi một chút là được. Cho nên mọi người đều gọi ông là “Lưỡng biều gia” (Ông hai biều, trái bầu lấy vỏ bỏ ruột để khô làm đồ đong rượu, đong nước, đong lương thực gọi là biều).

Năm Dương viên ngoại 80 tuổi, khi ông đi xem ruộng lúa mạch chín. Đột nhiên sấm sét vang dội, ông chạy không nổi, tưởng rằng chết ở trong ruộng rồi! Lúc này trong ruộng vang lên tiếng rất lớn: “Lôi Công, Điện Mẫu, Thủy Long nghe lệnh, ngay tại khu đất lúa mạch của Lưỡng biều gia (Dương viên ngoại), các ngươi không được phép làm rơi một giọt nước nào lên đó!”

Qua thật lâu, giông tố mới ngừng, Dương viên ngoại đứng lên xem xét, trên ruộng mạch mà ông nằm không có một giọt mưa nào, nhưng lúa mạch nhà người khác đều ngã xuống bùn. Ông về nhà nói với con cháu, cùng con cháu hợp thập quỳ lạy, cảm tạ thượng thiên ban ân.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (28) – Gỡ mũ vui hết tiệc cùng Sở Trang Vương