Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (22) – Trước cửa cung đình người đông như hội

Nguyên văn:

聞過怒(1)， 聞譽(2)樂； 損友(3)來， 益友(4)卻(5)。
聞譽恐(6)， 聞過欣(7)； 直諒士(8)， 漸(9)相親(10)。

Bính âm:

聞(wén)             過(guò)             怒(nù)，           聞(wén)           譽(yù)                樂(lè)；
損(sǔn)              友(yǒu)             來(lái)，            益(yì)               友(yǒu)              卻(què)。
聞(wén)             譽(yù)                恐(kǒng),          聞(wén)           過(guò)             欣(xīn)；
直(zhí)               諒(liàng)           士(shì)，           漸(jiàn)            相(xiāng)          親(qīn)。

Chú âm:

聞(ㄨㄣˊ)           過(ㄍㄨㄛˋ)      怒(ㄋㄨˋ)，       聞(ㄨㄣˊ)        譽(ㄩˋ)              樂(ㄌㄜˋ)；
損(ㄙㄨㄣˇ)       友(ㄧㄡˇ)          來(ㄌㄞˊ)，       益(ㄧˋ)             友(ㄧㄡˇ)         卻(ㄑㄩㄝˋ)。
聞(ㄨㄣˊ)           譽(ㄩˋ)              恐(ㄎㄨㄥˇ),      聞(ㄨㄣˊ)         過(ㄍㄨㄛˋ)      欣(ㄒㄧㄣ)；
直(ㄓˊ)               諒(ㄌㄧㄤˋ)      士(ㄕˋ)，           漸(ㄐㄧㄢˋ)     相(ㄒㄧㄤ)       親(ㄑㄧㄣ)。

Âm Hán Việt:

Văn quá nộ, văn dự nhạc; tổn hữu lai, ích hữu khước.
Văn dự khủng, văn quá hân; trực lượng sĩ, tiệm tương thân.

Lời dịch:

Nghe lỗi giận, nghe khen vui; bạn xấu đến, bạn tốt đi.
Nghe khen sợ, nghe lỗi vui; người trực lượng, dần gần gũi.

Từ vựng:

(1) văn quá nộ (聞過怒): nghe được người khác phê bình lỗi lầm của mình liền rất tức giận. Văn: nghe được. Quá: sai lầm, lỗi lầm. Nộ: giận.
(2) dự (譽): tán thưởng, hoan nghênh, khen ngợi.
(3) tổn hữu (損友): bạn xấu, bạn bè có hại cho mình.
(4) ích hữu (益友): bạn tốt, bạn bè trợ giúp cho mình.
(5) khước (卻): lùi, lui bước, mất, đi.
(6) khủng (恐): kinh khủng, sợ, lo sợ, bất an.
(7) hân (欣): mừng, cao hứng.
(8) trực lượng sĩ (直諒士): người chính trực bao dung. Trực: chính trực, chính nghĩa. Lượng: lượng thứ, tha thứ, bao dung. Sĩ: cách gọi đẹp của người, như: học sĩ, tiến sĩ, văn sĩ…
(9) tiệm (漸): từ từ, dần dần.
(10) tương thân (相親): thân thiết gần gũi lẫn nhau.

Lời giải thích:

Nếu như vừa nghe đến người khác phê bình lỗi lầm của mình liền rất tức giận, nghe được người khác tán thưởng mình liền rất vui vẻ; cứ như vậy, bạn bè xấu biết nói chuyện lấy lòng của bạn sẽ đến gần, mà những người bạn tốt sẵn lòng chỉ ra khuyết điểm sai sót của bạn sẽ lùi bước không đến nữa, sẽ rời xa bạn.

Nếu nghe được người khác ca ngợi mình mà trong lòng lại cảm thấy bất an, e sợ; nghe người khác nói đến khuyết điểm của mình lại có thể vui vẻ tiếp thu; như thế những người chính trực, thành thật, bao dung sẽ từ từ gần gũi với bạn, cùng trở thành bạn tốt của nhau.

Câu chuyện tham khảo:

Trước cửa cung đình người đông như hội

Thời Chiến Quốc, ở nước Tề có một vị đại phu tên là Trâu Kị, cảm thấy mình dung mạo rất tuấn tú. Có một ngày khi anh ta rửa mặt xong, sau khi ăn mặc chỉnh tề thì hỏi vợ mình: “Ta với Từ Công ở thành Bắc mà đem ra so sánh thì ai đẹp hơn ai?” Vợ anh ta cười nói: “Đương nhiên là chàng đẹp hơn rồi, Từ Công thế nào có thể so sánh được với chàng đây?” Trâu Kị nghe vậy trong lòng cảm thấy lâng lâng, nhưng vẫn là có chút không tin, thế là anh ta lại chạy tới hỏi thiếp của mình: “Ta với Từ Công ở thành Bắc, người nào đẹp hơn?” Thiếp của anh ta không chút do dự liền đáp: “Từ Công so với chàng thì chênh lệch quá nhiều.” Sau đó, có người bạn đến nhà Trâu Kị thăm hỏi. Trâu Kị lại hỏi bạn: “Ta với Từ Công ở thành Bắc mà đem ra so sánh thì ai đẹp hơn?” Người bạn này nghe xong, trả lời ngay: “Từ Công so thế nào cũng kém ông.”

Qua một ngày, Từ Công ở thành Bắc tìm đến Trâu Kị. Trâu Kị có cơ hội nhân dịp này đem Từ Công từ đầu đến chân đánh giá tỉ mỉ một phen, xem xong anh ta cảm thấy dáng dấp của mình thế nào cũng không tuấn tú bằng Từ Công, nhưng điều mà anh ta buồn bực là, tại sao thê thiếp và bạn mình đều nói dung mạo anh ta nhìn đẹp hơn Từ Công? Đêm hôm ấy, Trâu Kị nằm trên giường, lăn qua lộn lại suy nghĩ về vấn đề này, cuối cùng đã suy nghĩ minh bạch được.

Sáng sớm hôm sau, Trâu Kị vào cung bái kiến Tề Uy Vương. Anh ta đem chuyện này kể qua cho Tề Uy Vương nghe, rồi mới nói tiếp: “Dung mạo của thần thật ra so ra kém hơn Từ Công ở thành Bắc, mà vợ của thần lại nói thần so với Từ Công nhìn đẹp hơn, đây là vì nàng yêu thần; ái thiếp của thần cũng nói thần nhìn đẹp hơn, đây là vì nàng sợ thần; mà bạn thần cũng nói thần nhìn đẹp hơn, là vì người bạn có chuyện nhờ thần. Bọn họ đều không nói thật lòng, kết quả làm cho thần bị che mờ. Từ điểm này, làm thần nghĩ đến Đại vương, mỹ nhân và người hầu hạ trong cung không có ai không yêu Ngài; ở triều đình trên dưới văn võ đại thần, không có ai không sợ Ngài; bình dân bách tính của nước Tề thậm chí là nước láng giềng không ai không có chuyện nhờ Ngài. Nếu như bọn họ không nói thật lòng với Ngài, như vậy thì Đại vương Ngài bị che mờ rất nghiêm trọng.” Tề Uy Vương nghe vậy lập tức đưa ra chỉ lệnh cho trên dưới cả nước: “Bất kể là kẻ nào, nếu như có thể chỉ ra khuyết điểm của ta, hoặc dâng tấu chương đến khuyên nhủ ta, ta đều có hậu thưởng.”

Khi mệnh lệnh này một công bố, đại thần, quan lại tranh nhau đến vương cung đề xuất ý kiến cho Tề Uy Vương, trước cửa cung đình rộn rộn ràng ràng, như nước chảy không ngừng. Từ đó, thực lực của nước Tề so với trước càng thêm cường thịnh.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (23) – Hối cải tốt họa nạn châu chấu rời xa