Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (26) – Chọn người thì nhìn ưu điểm, quên đi khuyết điểm người ta

Nguyên văn:

人有短(1)，切(2)莫(3)揭(4)；人有私(5)，切莫說。
道(6)人善(7)，即是善；人知之，愈思勉(8)。
揚(9)人惡(10)，即是惡；疾之甚(11)，禍自作(12)。
善相勸(13)，德(14)皆建；過不規(15)，道兩虧(16)。

Bính âm:

人(rén)             有(yǒu)           短(duǎn)，       切(qiè)            莫(mò)               揭(jiē)；
人(rén)             有(yǒu)           私(sī)，             切(qiè)            莫(mò)               說(shuō)。
道(dào)            人(rén)           善(shàn)，        即(jí)                是(shì)               善(shàn)；
人(rén)             知(zhī)            之(zhī)，           愈(yù)              思(sī)                 勉(miǎn)。
揚(yáng)          人(rén)            惡(è)，              即(jí)                是(shì)               惡(è)；
疾(jí)                 之(zhī)            甚(shèn)，       禍(huò)            自(zì)                作(zuò)。
善(shàn)           相(xiāng)       勸(quàn)，       德(dé)              皆(jiē)                建(jiàn)；
過(guò)            不(bù)             規(guī)，           道(dào)           兩(liǎng)            虧(kuī)。

Chú âm:

人(ㄖㄣˊ)         有(ㄧㄡˇ)        短(ㄉㄨㄢˇ)，  切(ㄑㄧㄝˋ)     莫(ㄇㄛˋ)           揭(ㄐㄧㄝ)；
人(ㄖㄣˊ)         有(ㄧㄡˇ)        私(ㄙ)，            切(ㄑㄧㄝˋ)     莫(ㄇㄛˋ)           說(ㄕㄨㄛ)。
道(ㄉㄠˋ)         人(ㄖㄣˊ)        善(ㄕㄢˋ)，       即(ㄐㄧˊ)         是(ㄕˋ)               善(ㄕㄢˋ)；
人(ㄖㄣˊ)         知(ㄓ)             之(ㄓ)，             愈(ㄩˋ)             思(ㄙ)                勉(ㄇㄧㄢˇ)。
揚(ㄧㄤˊ)         人(ㄖㄣˊ)        惡(ㄜˋ)，           即(ㄐㄧˊ)         是(ㄕˋ)               惡(ㄜˋ)；
疾(ㄐㄧˊ)         之(ㄓ)             甚(ㄕㄣˋ)，       禍(ㄏㄨㄛˋ)     自(ㄗˋ)              作(ㄗㄨㄛˋ)。
善(ㄕㄢˋ)         相(ㄒㄧㄤ)     勸(ㄑㄩㄢˋ)，   德((ㄉㄜˊ)        皆(ㄐㄧㄝ)        建(ㄐㄧㄢˋ)；
過(ㄍㄨㄛˋ)     不(ㄅㄨˋ)        規(ㄍㄨㄟ)，    道(ㄉㄠˋ)          兩(ㄌㄧㄤˇ)      虧(ㄎㄨㄟ)。

Âm Hán Việt:

Nhân hữu đoản, thiết mạc yết; nhân hữu tư, thiết mạc thuyết.
Đạo nhân thiện, tức thị thiện; nhân tri chi, dũ tư miễn.
Dương nhân ác, tức thị ác; tật chi thậm, họa tự tác.
Thiện tương khuyến, đức giai kiến; quá bất quy, đạo lưỡng khuy.

Lời dịch:

Người có lỗi, chớ vạch trần; việc riêng người, chớ nói truyền.
Khen người thiện, tức là tốt; người biết được, càng tốt hơn.
Khen người ác, chính là ác; ác cùng cực, mời họa đến.
Cùng khuyên thiện, cùng lập đức; lỗi không ngăn, đôi bên sai.

Từ vựng:

(1) đoản (短): khuyết điểm.
(2) thiết (切): nhất định.
(3) mạc (莫): chớ, không được.
(4) yết (揭): vạch trần, công khai biểu lộ ra.
(5) tư (私): riêng tư, bí mật.
(6) đạo (道): nói.
(7) thiện (善): chuyện tốt, việc tốt.
(8) tư miễn (思勉): muốn nỗ lực, muốn làm tốt hơn.
(9) dương (揚): tuyên truyền.
(10) ác (惡): tội ác.
(11) tật chi thậm (疾之甚): bởi vì rất ghét người mà lan truyền tội lỗi của người. Tật: căm hận, căm ghét. Thậm: rất, lắm, quá phận, quá đáng, quá mức.
(12) họa thả tác (禍自作): là tự mình chiêu mời tai nạn.
(13) thiện tương khuyến (善相勸): khuyến khích nhau làm tốt.
(14) đức (德): phẩm hạnh, tu dưỡng.
(15) quy (規): khuyên bảo, khuyên răn, khuyên can, khuyên nhủ.
(16) khuy (虧): tổn thất.

Lời giải thích:

Khuyết điểm và lỗi lầm của người khác không được lan truyền ra ngoài; biết được bí mật của người khác chúng ta cũng không được tìm hiểu hoặc nói toạc ra khắp nơi.

Biết yêu thích và tán dương ưu điểm của người khác, đây là một loại hành vi tốt; người được ca ngợi khi biết được sẽ nhận được khích lệ rất lớn, đồng thời càng thêm cố gắng vươn lên.

Nói ra lỗi lầm của người khác khắp nơi, là một loại hành vi không tốt, đối phương nếu biết bạn phê bình họ quá mức như vậy, ngược lại sẽ tự mình chiêu mời tai nạn.

Giữa bạn bè cần phải động viên lẫn nhau làm việc tốt, tu dưỡng phẩm đức như vậy mới có thể càng lúc càng đề cao. Nếu như phát hiện bạn mình phạm sai lầm, bạn lại không chỉ ra chỗ sai, để bạn mình tiếp tục sai lầm thêm nữa, phẩm hạnh như vậy sẽ gây nên tổn thất.

Câu chuyện tham khảo:

Chọn người thì nhìn ưu điểm, quên đi khuyết điểm người ta

Lúc Tề Hoàn Công giữ ngôi vua, vì để hoàn thành bá nghiệp mà tìm kiếm nhân tài khắp bốn phương, sau khi ông hiểu rõ tài năng và nhân phẩm của Ninh Thích thì rất khen ngợi, chuẩn bị bổ nhiệm ông đảm nhiệm chức vụ quan trọng. Quần thần biết chuyện liền tranh nhau góp lời với Tề Hoàn Công: “Ninh Thích là người nước Vệ, xin Đại vương phái người đi nước Vệ hỏi thăm một chút, nếu như ông ta thật sự tài đức vẹn toàn, khi ấy trọng dụng ông ta cũng không muộn.”

Tề Hoàn Công nói: “Ta cảm thấy làm như vậy không đúng! Ta nghĩ ai cũng từng phạm qua một số sai lầm, nhưng người bình thường đều chỉ nhớ kỹ sai lầm nhỏ của người khác, mà quên rằng người ta mỹ đức đại tài. Đây chính là nguyên nhân mà rất nhiều bậc quân vương tìm không được nhân tài.” Thế là lập tức quyết định cử hành nghi thức sắc phong, trao cho Ninh Thích chức vụ quan trọng của khanh tướng. Sau này chứng thực Ninh Thích quả nhiên là người rất có tài hoa, cũng vì được Ninh Thích giúp sức, Tề Hoàn Công mới có thể hoàn thành bá nghiệp.

Bởi vậy có thể thấy Tề Hoàn Công có kiến thức lớn và phong thái lớn, cho nên ông có thể thành tựu bá nghiệp ở thời Xuân Thu Chiến Quốc, ngoại trừ khả năng biết dùng người, còn giỏi mời nhân tài, nguyên do là vì ông có thể chọn lấy ưu điểm của người ta, mà quên đi khuyết điểm của họ.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (27) – Câu chuyện “Lưỡng biều gia”