Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (30) – Bàn chuyện đánh trận trên giấy

Nguyên văn:

不力行(1)，但(2)學文(3)；長(4)浮華(5)，成何人。
但力行，不學文；任(6)己見(7)，昧(8)理(9)真(10)。

Bính âm:

不(bú)             力(lì)               行(xíng)，           但(dàn)           學(xué)               文(wén)；
長(zhǎng)       浮(fú)             華(huá)，            成(chéng)      何(hé)                  人(rén)。
但(dàn)           力(lì)               行(xíng)，           不(bù)             學(xué)               文(wén)；
任(rèn)            己(jǐ)               見(jiàn)，            昧(mèi)           理(lǐ)                    真(zhēn)。

Chú âm:

不(ㄅㄨˊ)        力(ㄌㄧˋ)        行(ㄒㄧㄥˊ)，    但(ㄉㄢˋ)        學(ㄒㄩㄝˊ)        文(ㄨㄣˊ)；
長(ㄓㄤˇ)        浮(ㄈㄨˊ)        華(ㄏㄨㄚˊ)，    成(ㄔㄥˊ)        何(ㄏㄜˊ)            人(ㄖㄣˊ)。
但(ㄉㄢˋ)        力(ㄌㄧˋ)        行(ㄒㄧㄥˊ)，    不(ㄅㄨˋ)        學(ㄒㄩㄝˊ)        文(ㄨㄣˊ)；
任(ㄖㄣˋ)        己(ㄐㄧˇ)        見(ㄐㄧㄢˋ)，    昧(ㄇㄟˋ)        理(ㄌㄧˇ)            真(ㄓㄣ)。

Âm Hán Việt:

Bất lực hành, đãn học văn; trưởng phù hoa, thành hà nhân.
Đãn lực hành, bất học văn; nhậm kỷ kiến, muội lý chân.

Lời dịch:

Không gắng làm, chỉ học văn; lớn phù phiếm, thành người nào.
Chỉ gắng làm, không học văn; theo ý mình, mù chân lý.

Từ vựng:

(1) lực hành (力行): tự lực thực hiện, nỗ lực mà làm.
(2) đãn (但): chỉ, chỉ có.
(3) học văn (學文): học tập kiến thức trên sách vở.
(4) trưởng (長): nhiều tuổi, tuổi tác hơi lớn, lớn lên.
(5) phù hoa (浮華): phù phiếm, hào nhoáng, phía ngoài, bề nổi, không thiết thực, không thực tế.
(6) nhậm (任): tùy ý, tùy theo.
(7) kỷ kiến (己見): ý của mình.
(8) muội (昧): mờ mịt, mù mờ, mê muội, hồ đồ không rõ lý lẽ.
(9) lý (理): quy luật của sự vật.
(10) chân (真): thuần chính, không giả tạo.

Lời giải thích:

Hễ việc gì chưa tự mình gắng sức thực hành, chỉ học tập kiến thức qua sách vở mà không hiểu được ứng dụng, như vậy là quá không thực tế, sau này lớn lên, không biết sẽ trở thành loại người nào.

Thế nhưng nếu bản thân chỉ biết làm một cách mù quáng, lại không học tập kiến thức và kinh nghiệm trong sách vở, dạng người này sẽ rất cố chấp tự cho mình là đúng, ngược lại không thể minh bạch ra đạo lý chân chính.

Câu chuyện tham khảo:

Bàn chuyện đánh trận trên giấy

Năm 262 trước Công nguyên, nước Tần tiến đánh nước Hàn, ngăn cách nước Hàn với quận Thượng Đảng trên lãnh thổ phương bắc. Tướng lĩnh nước Hàn ở Thượng Đảng không nguyện ý đầu hàng nước Tần, bèn mang theo địa đồ đem Thượng Đảng hiến cho nước Triệu. Qua hai năm, nước Tần lại phái Vương Hột chuẩn bị thu hồi Thượng Đảng. Triệu Vương nghe được tin, liền phái Liêm Pha suất lĩnh hơn hai mươi vạn đại quân đi cứu Thượng Đảng, bọn họ mới đến Trường Bình, Thượng Đảng đã sớm bị quân Tần công chiếm.

Lúc ấy Vương Hột còn muốn tiếp tục tiến công Trường Bình, thế là nhiều lần khiêu chiến với quân Triệu, nói thế nào Liêm Pha cũng không giao chiến chính diện với họ, ngược lại dự định chuẩn bị trường kỳ kháng cự. Quân hai bên giằng co không xong, Vương Hột đành phải phái người hồi báo Tần Chiêu Tương Vương. Tần Vương mời Phạm Thư nghĩ kế. Phạm Thư nói: “Muốn đánh bại nước Triệu, trước hết phải khiến cho nước Triệu đổi Liêm Pha đi.” Qua vài ngày sau, Triệu Vương nghe được chúng thần nghị luận ầm ĩ: “Nước Tần sợ nhất để Triệu Quát tuổi trẻ dẫn binh, Liêm Pha tuổi đã già không còn dùng được rồi!” Bọn họ nói tới Triệu Quát là danh tướng của nước Triệu, con trai của Triệu Xa. Triệu Quát lúc nhỏ thích học binh pháp, nói đến đạo lý dụng binh thì nói rõ ràng rành mạch, tự cho là vô địch thiên hạ, ngay cả cha của anh ta cũng không để vào mắt.

Triệu Vương tin vào lời đồn đại, lập tức triệu kiến Triệu Quát, hỏi anh ta có thể đánh lui quân Tần hay không. Triệu Quát nói: “Nếu là Tần quốc phái Bạch Khởi đến, thần còn phải suy tính một chút. Hiện tại chỉ là Vương Hột, hắn bất quá chỉ là đối thủ của Liêm Pha mà thôi. Nếu đổi vị trí cho thần, đánh bại hắn ta chỉ là chuyện nhỏ nhặt.” Triệu Vương nghe rất mừng, liền ra lệnh cho Triệu Quát làm Đại tướng, đi thay thế Liêm Pha. Lạn Tương Như nói với Triệu Vương: “Triệu Quát chỉ biết đọc binh thư của cha anh ta, không thể lâm trận ứng biến, không thể phái anh ta làm Đại tướng.” Thế nhưng Triệu vương đối với khuyên can của Lạn Tương Như nghe không lọt tai. Mẹ của Triệu Quát cũng dâng lên Triệu Vương một tấu chương, cầu xin Triệu Vương phái người con khác của bà đi. Nhưng Triệu Vương vẫn là khăng khăng phái Triệu Quát làm chủ tướng.

Sau đó Triệu Quát thanh thế thật lớn dẫn bốn mươi vạn xe ngựa, đem toàn bộ quy định ban đầu của Liêm Pha hủy bỏ, ra lệnh rằng: “Nếu như Tần quốc lại đến khiêu chiến, nhất định phải đón đầu đánh lại. Đánh bại địch nhân, liền phải đuổi tiếp, phải giết đến bọn họ không chừa một manh giáp!” Nước Tần biết được tin Triệu Quát thay thế Liêm Pha, biết kế phản gián thành công, liền bí mật phái Bạch Khởi làm tướng quân. Bạch Khởi vừa đến Trường Bình, bố trí tốt mai phục, cố ý đánh thua mấy trận rút chạy. Triệu Quát không biết là cạm bẫy, còn hạ lệnh liều mình đuổi theo, kết quả trúng mai phục của quân Tần, bốn mươi vạn đại quân bị cắt thành hai đoạn. Triệu Quát lúc đó mới biết quân Tần lợi hại, đành phải chờ đợi cứu binh. Không ngờ, nước Tần lại đem binh cắt đứt đường vận lương và cứu binh của nước Triệu. Cuối cùng, quân đội của Triệu Quát do bên trong không lương thảo bên ngoài không cứu binh, giữ được hơn bốn mươi ngày thì binh sĩ kêu khổ thấu trời, Triệu Quát mang binh xông ra lớp lớp vòng vây, lại bị quân Tần bắn chết. Quân Triệu nghe tin chủ tướng bị giết, cũng nhao nhao ném vũ khí đầu hàng. Toàn bộ bốn mươi vạn quân Triệu bị tiêu diệt trong tay vị chủ soái Triệu Quát, chỉ biết bàn chuyện đánh trận trên giấy.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (31) – Phạm Trọng Yêm ăn cháo khắc khổ chăm học