Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (7) – Đinh Lan khắc tượng gỗ thờ cha mẹ

Nguyên văn:

親有疾(1)， 藥先嘗(2)； 晝夜(3)侍(4)， 不離床。
喪三年， 常悲咽(5)； 居處(6)變(7)， 酒肉绝(8)。
喪盡禮(9)， 祭(10)盡誠(11)； 事(12)死者， 如事生。

Bính âm:

親(qīn)              有(yǒu)            疾(jí)，                藥(yào)               先(xiān)          嘗(cháng)；
晝(zhòu)           夜(yè)              侍(shì)，             不(bù)                 離(lí)                床(chuáng)。
喪(sāng)           三(sān)            年(nián)，          常(cháng)           悲(bēi)            咽(yè)；
居(jū)                 處(chù)           變(biàn)，          酒(jiǔ)                  肉(ròu)            绝(jué)。
喪(sāng)           盡(jìn)              禮(lǐ)，                祭(jì)                    盡(jìn)              誠(chéng)；
事(shì)               死(sǐ)              者(zhě)，            如(rú)                  事(shì)             生(shēng)。

Chú âm:

親(ㄑㄧㄣ)       有(ㄧㄡˇ)         疾(ㄐㄧˊ)，         藥(ㄧㄠˋ)            先(ㄒㄧㄢ)      嘗(ㄔㄤˊ)；
晝(ㄓㄡˋ)          夜(ㄧㄝˋ)         侍(ㄕˋ)，             不(ㄅㄨˋ)            離(ㄌㄧˊ)         床(ㄔㄨㄤˊ)。
喪(ㄙㄤ)           三(ㄙㄢ)          年(ㄋㄧㄢˊ)，     常(ㄔㄤˊ)            悲(ㄅㄟ)           咽(ㄧㄝˋ)；
居(ㄐㄩ)           處(ㄔㄨˋ)         變(ㄅㄧㄢˋ)，     酒(ㄐㄧㄡˇ)        肉(ㄖㄡˋ)         绝(ㄐㄩㄝˊ)。
喪(ㄙㄤ)           盡(ㄐㄧㄣˋ)     禮(ㄌㄧˇ)，         祭(ㄐㄧˋ)            盡(ㄐㄧㄣˋ)     誠(ㄔㄥˊ)；
事(ㄕˋ)              死(ㄙˇ)             者(ㄓㄜˇ)，         如(ㄖㄨˊ)            事(ㄕˋ)             生(ㄕㄥ)。

Âm Hán Việt:

Thân hữu tật, dược tiên thường; trú dạ thị, bất ly sàng.
Tang tam niên, thường bi yết; cư xử biến, tửu nhục tuyệt.
Tang tận lễ, tế tận thành; sự tử giả, như sự sinh.

Lời dịch:

Cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước; ngày đêm hầu, không rời giường.
Tang ba năm, thường thương nhớ; nhà gặp biến, không rượu thịt.
Tang tận lễ, cúng tận thành; việc người chết, như người sống.

Từ vựng:

(1) tật (疾): bệnh tật.
(2) thường (嘗): nếm, dùng miệng thử hương vị.
(3) trú dạ (晝夜): ngày đêm, từ sáng sớm đến tối. Trú: ban ngày. Dạ: ban đêm.
(4) thị (侍): phụng dưỡng, hầu hạ.
(5) bi yết (悲咽): bi thương nghẹn ngào. Yết: âm thanh bế tắc, tắc nghẽn.
(6) cư xử (居處): chỗ ở, nhà, gia đình.
(7) biến (變): biến cố, chuyện rối loạn xảy ra bất ngờ, tai họa khác thường. Ở đây chỉ cha mẹ qua đời.
(8) tuyệt (绝): cách trở, đoạn tuyệt, cắt đứt.
(9) tận lễ (盡禮): tuân thủ lễ tiết. Tận: hết sức, nỗ lực.
(10) tế (祭): cúng tế.
(11) tận thành (盡誠): tâm ý chân thành.
(12) sự (事): phụng dưỡng, hầu hạ.

Lời giải thích:

Cha mẹ ốm đau bệnh tật, con cái phải nếm thử chén thuốc trước (ở đây đề cập đến thuốc nước của Đông y chứ không phải thuốc viên của Tây y), xem xét nóng lạnh cho vừa phải; ngày đêm phụng dưỡng không rời giường cha mẹ. Cha mẹ qua đời, con cái để tang 3 năm, tâm thường thương nhớ cảm ân; nhà có chuyện buồn, sinh hoạt chuyển thành giản dị, cắt đứt hưởng thụ rượu thịt. Xử lý tang lễ cha mẹ cần phải tuân theo lễ nghi, cúng bái cần phải cung kính thành thật; phụng dưỡng cha mẹ qua đời cũng giống như phụng dưỡng cha mẹ lúc còn sống.

Câu chuyện tham khảo:

Đinh Lan khắc tượng gỗ thờ cha mẹ

Đinh Lan thời nhà Hán, cha mẹ qua đời khi còn bé, không kịp phụng dưỡng song thân, nhưng thường nhớ ân cha mẹ cực khổ sinh dưỡng ra mình.

Đinh Lan điêu khắc tượng gỗ hình cha mẹ, phụng dưỡng họ giống như lúc họ còn sống. Một thời gian sau, vợ của anh ta có lòng bất kính, dùng kim châm vào ngón tay pho tượng để đùa giỡn, không ngờ ngón tay pho tượng chảy máu. Đến khi tượng gỗ gặp Đinh Lan thì mắt rơi lệ. Đinh Lan hỏi rõ sự tình, liền đuổi người vợ đi ngay. (Trích từ “Nhị Thập Tứ Hiếu”)

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (8): Củi đậu nấu đậu, Tào Thực làm thơ trong bảy bước