Triệu Quát đàm binh trên giấy – Mấy chục vạn quân Triệu mất mạng

Khi Triệu Lý Thành Vương lên kế vị, tuổi còn khá trẻ, cho nên ông ấy khá thích người trạc tuổi như Triệu Quát, không thích người già như Liêm Pha, cuối cùng ông ấy quyết định bổ nhiệm Triệu Quát làm tướng.

Mẫu thân Triệu Quát nói với Triệu Vương: “Nếu như Đại Vương bổ nhiệm Triệu Quát làm tướng, thần thiếp có một thỉnh cầu: Nếu có một ngày nó hủy mất quân đội nước Triệu, xin Đại vương đừng liên lụy đến người nhà Triệu Quát.” Triệu Lý Thành Vương nhận lời của mẫu thân Triệu Quát.

Triệu Vương còn tăng thêm quân cho Triệu Quát, Triệu Quát liền dẫn quân cứu viện đi đến Trường An. Ngoài Triệu Xa và phu nhân của Triệu Xa phản đối Triệu Quát làm tướng, còn có một người phản đối Triệu Quát làm tướng quân, chính là Lạn Tương Như. Khi đó Lạn Tương Như đã bị bệnh đến mức không dậy nổi, sắp qua đời rồi.

Trong “Liêm Pha Lạn Tương Như liệt truyện” có nói, Lạn Tương Như trước khi chết có nói với Triệu Lý Thành Vương một câu rằng: “Đại Vương vì danh mà dùng Quát, cũng sẽ chỉ hỏng việc mà thôi.” Ý tứ là nói, vì Triệu Quát có danh mà đại vương dùng hắn, đây cũng giống như ‘giao trụ cổ sắt’. ‘Giao trụ cổ sắt’ là một câu thành ngữ, ví von với việc cố chấp không biết thay đổi. Lạn Tương Như nói: “Trò Quát có thể đọc sách của cha truyền cho, nhưng không biết cần phải biến hóa. Nó chỉ biết ra sức đọc sách, nó không biết biến hóa chân chính và kỳ ảo trong binh pháp.”

Lạn Tương Như viết thư gửi Triệu Vương, nhưng Triệu Vương vẫn không nghe theo. Thế là trận chiến Trường Bình bước vào giai đoạn 3, Triệu Quát sau khi ra tiền tuyến, còn Liêm Pha dẫn quân của mình quay về nước Triệu.

Triệu Quát thay đổi tất cả mệnh lệnh và chiến lược phòng thủ của Liêm Pha, hơn nữa còn phá bỏ toàn bộ các công sự phòng ngự mà Liêm Pha đã tu sửa và xây dựng lên, chuẩn bị tấn công tiến về nước Tần.

Trước khi xuất binh, Triệu Quát đã khoác lác nói: “Nếu như đối thủ của ta là Vương Hột, chính là chủ tướng của trận chiến Trường Bình lúc này, thì ta đánh hắn là không có chút khó khăn nào, nhất định sẽ thắng. Nếu như đối thủ không phải Vương Hột, mà là danh tướng Vũ An Quân Bạch Khởi nước Tần, thì ta còn phải tính toán một chút, xem làm sao có thể đánh thắng.”

Kết quả khi Triệu Quát dẫn binh đến tiền tuyến, nước Tần bí mật triệu hồi Vương Hột về, phái Vũ An Quân Bạch Khởi ra tiền tuyến. Đồng thời nước Tần còn ra một nghiêm lệnh, nếu như ai tiết lộ Vũ An Quân Bạch Khởi lãnh quân thì lập tức chém đầu không tha.

Nếu như đánh nhau với Bạch Khởi, thì Triệu Quát có thể sẽ tương đối cẩn thận. Nhưng Triệu Quát một mực vẫn cho rằng đối thủ cầm quân chính là Vương Hột, cho nên về chiến lược, chiến thuật, ông ta đều rất coi thường đối phương, chính điều này đã mở màn cho sự tan tác của nước Triệu.

Sau khi Vũ An Quân Bạch Khởi ra tiền tuyến, đã chế định ra một kế hoạch rất tỉ mỉ. Kế hoạch này chia làm ba bộ phận: Bộ phận thứ nhất chính là khi đang cùng quân Triệu tác chiến, quân tiên phong của quân Tần chỉ có thể thua chứ không thể thắng, dụ Triệu Quát truy đuổi theo; bộ phận thứ hai là, chờ đến lúc toàn bộ quân Triệu đều chạy ra truy kích quân Tần, thì phái năm ngàn quân chặn ngang cắt đứt quân của Triệu Quát; sau đó lại phái 25 ngàn quân vây quanh toàn bộ quân Triệu phía sau, chặt đứt đường vận lương của quân Triệu, đây là bộ phận thứ ba.

Khi Triệu Quát đánh nhau với Bạch Khởi, quân của Bạch Khởi liền bắt đầu rút lui về đằng sau, Triệu Quát bèn truy đuổi. Gần sát với Trường Bình là Thái Hành sơn, nơi đây có rất nhiều núi và thung lũng. Quân tần liền dẫn quân của Triệu Quát vào trong thung lũng. Lúc ấy Triệu Quát dẫn theo 20 vạn đại quân đuổi theo quân Tần, khi đuổi tới trước công sự phòng ngự của nước Tần, liền liều mạng tấn công doanh trại của quân Tần, hy vọng có thể phá tan doanh trại quân Tần.

Kết quả, nước Tần phòng thủ vô cùng nghiêm ngặt, quân Triệu đã bị chặn lại trước doanh trại của quân Tần. Lúc này nước Triệu muốn lui binh thì cũng không thể lui được nữa rồi, năm ngàn binh sĩ của quân Tần đã bao vây toàn bộ thung lũng. Lúc này Triệu Quát căn bản là không có đường thoát thân.

Trong Đại bản doanh của nước Triệu còn có 20 vạn người, đằng sau đại bản doanh này chính là đường cấp lương của quân Triệu, trước đây Liêm Pha đã dùng trọng binh để phòng thủ lương đạo của nước Triệu. Kết quả, Triệu Quát bởi vì dẫn theo đại quân xuất chinh, quân còn lại trong doanh trại không giữ thể được lương đạo, bị 25 ngàn quân Tần của Vũ An Quân Bạch Khởi chặt đứt đường vận lương. Bởi vậy, quân Triệu bị rơi vào cảnh thiếu thốn lương thực, cầm cự rất khó khăn.

Lời bạch: Quân đội của nước Triệu bị chia cắt bao vây, lương đạo bị cắt đứt. Bị vây khốn trong thung lũng 46 ngày, binh sĩ của Triệu Quát tự tàn sát ăn thịt lẫn nhau. Còn Tần Vương thì đích thân ra tiền tuyến, triệu tập trong nước tất cả trai tráng từ mười lăm tuổi trở lên đầu quân cho trận quyết chiến này.

Triệu Quát không có cách nào, đành chọn lựa năm ngàn tinh binh, thân mặc trọng giáp, liều chết phá vây, kết quả Triệu Quát bị tên lạc bắn trúng và bỏ mạng. Quân Tần chặt đầu Triệu Quát chiêu hàng toàn bộ quân ở đại bản doanh của nước Triệu, 40 vạn quân Triệu đều đầu hàng nước Tần. Mà lúc đó binh sĩ nước Tần chỉ có 20 vạn, bởi vì lo lắng binh sĩ nước Triệu sẽ bất ngờ làm phản mất khống chế, Vũ An Quân Bạch Khởi đã ra một mệnh lệnh vô cùng bi thảm.

Vào lúc ban đêm, Vũ An Quân Bạch Khởi bí mật truyền xuống một quân lệnh, yêu cầu tất cả binh lính nước Tần phải quấn tóc bằng một mảnh vải trắng, phàm là ai không quấn khăn trắng trên đầu đều là người nước Triệu, thì sẽ bị giết chết. 40 vạn quân Triệu trong một đêm đều ở bên trong thung lũng.

Trong “Đông Chu liệt quốc chí” nói, lúc ấy máu chảy ra từ thân quân Triệu tựa như nước sông, có âm thanh róc rách, nước ở Dương Cốc toàn là màu đỏ, chính nơi bọn họ bị vây hãm. Để khích lệ binh sĩ, nước Tần ra lệnh ai chặt được đầu của một quân địch, thì tước vị sẽ được thăng một cấp. Nước Tần tổng cộng có hai mươi mấy tước vị, cho nên lúc đó liền 40 vạn cái đầu quân Triệu đã bị chặt, chất đống ở trong lều trại của quân Tần, Bạch Khởi gọi đó là núi Đầu Lâu, sau đó đem đổi tên Dương Cốc này là Sát Cốc.

Triệu Quát ở trong thư phòng đàm luận binh pháp thì thấy đạo lý rất rõ ràng, nhưng trên thực tế lại làm mất mạng 40 vạn quân Triệu. Câu chuyện này đã để lại một câu thành ngữ, gọi là “Chỉ thượng đàm binh” (Đàm binh trên giấy), đằng sau mỗi một chữ là máu của mười vạn binh sĩ nước Triệu.

Đến năm Khai Nguyên thứ 11 triều Đường, khi Hoàng Đế Đường Huyền Tông tuần du đến nơi Dương Cốc này, chính là chiến trường trận Trường Bình năm xưa, nghĩ đến sự việc gài bẫy giết thảm 40 vạn quân Triệu, đã đau buồn thở dài. Ông bèn lệnh cho cao tăng chuẩn bị sơn hào hải vị, lập đạo tràng bảy ngày bảy đêm để siêu độ vong hồn quân Triệu, còn cho dựng trên núi dựng một cái miếu gọi là miếu Đầu Lâu.

Bạch Khởi sau khi giết 40 vạn quân Triệu, chỉ để lại 240 người, để họ về nước Triệu tuyên truyền uy thế của quân Tần. Lúc ấy thành Hàm Đan nhà nhà tang tóc, hộ hộ để tang, vợ khóc chồng, con khóc cha, trong hẻm ngoài phố đều đầy tiếng khóc than, vô cùng thê thảm.

Quân Tần thừa thắng xông lên, chuẩn bị chiếm lấy Hàm Đan tiêu diệt nước Triệu. Lúc ấy nước Triệu đứng trước đại họa diệt vong.

Bình Nguyên Quân Triệu Thắng hỏi những môn khách dưới trướng: “Các ngươi có cách gì để cứu nước Triệu?”. Tất cả mọi người không một ai lên tiếng. Lúc này vừa may em trai Tô Tần là Tô Đại làm khách trong nhà Bình Nguyên Quân, Tô Đại nói: “Ông cho tôi một ít tiền, tôi có thể giúp ông giải quyết việc này.”

Bình Nguyên Quân cho Tô Đại một số tiền, Tô Đại cầm số tiền này đến nước Tần, đi gặp thừa tướng Ứng Hầu Phạm Thư. Ông ta hỏi Phạm Thư: “Tôi nghe nói Bạch Khởi đã giết chết Triệu Quát, con trai của Mã Phục Quân, chuyện này là thật sao?” Phạm Thư nói, “Đúng vậy”. Tô Đại lại nói: “Tôi nghe nói Vũ An Quân Bạch Khởi chuẩn bị tiêu diệt nước Triệu phải không? Phạm Thư trả lời “đúng vậy”.

Tô Đại nói: “Nếu như nói Vũ An Quân tiêu diệt được nước Triệu mạnh nhất trong Tam Tấn, tiếp theo liền có thể diệt nước Hàn và nước Ngụy, lại diệt nước Yên, nước Sở cũng đều là việc thuận tình hợp lý. Nếu là như vậy, Vũ An Quân Bạch Khởi sẽ trở thành Công thần lớn nhất thống nhất thiên hạ, Tần Vương nhất định sẽ cho ông ta đứng hàng Tam công, địa vị của ông ta sẽ ở trên thừa tướng Ứng Hầu Phạm Thư ông. Cho nên ông hãy nghĩ cẩn thận một chút.”

Phạm Thư nói, “Vậy ta làm sao bây giờ?” Tô Đại nói: “Cái này rất đơn giản. Ông hãy nói với Tần Vương, trận chiến Trường Bình, nước Tần đánh trận bên ngoài đã hai năm, binh sĩ nước Tần tử vong cũng rất nhiều, nên nghỉ ngơi một chút.”

Thế là Phạm Thư nói với Tần Vương rằng quân Tần đã rất khổ cực, nên cho họ nghỉ ngơi. Tần Vương lập tức triệu hồi quân Tần từ nước Triệu trở về.

Bạch Khởi có cách nghĩ của Bạch Khởi. Ông ta cho rằng lúc ấy tấn công nước Triệu có ba nhân tố thuận lợi: Thứ nhất, Hàm Đan không làm tốt việc phòng thủ ứng chiến; thứ hai, toàn bộ chủ lực của quân Triệu đều bị diệt, quân Triệu chẳng những không có sĩ khí, nguồn cung cấp lính cũng không đủ; thứ ba, nếu như tiến công Hàm Đan, chỉ cần đánh nhanh thắng nhanh, quân các nước chư hầu không kịp tới cứu viện, nước Triệu sẽ diệt vong. Nhưng là do Tần Vương hạ lệnh thu quân, cho nên Vũ An Quân Bạch Khởi đành phải rút quân trở về.

Lời bạch: Trong trận chiến Trường Bình, nước Triệu nhiều lần có quyết sách sai lầm. Nước Triệu tiếp nhận Thượng Đảng bản thân cũng không phải là sai, chiến lược quyết chiến giữa Tần-Triệu cũng không thể tránh né, nhưng là nước Triệu vào năm 262 TCN sau khi tiếp nhận Thượng Đảng, vậy mà trong vòng hai năm không làm công việc chuẩn bị cho chiến tranh, cái này là cái sai lầm thứ nhất; đến năm 260 TCN, lúc nước Tần tiến công Thượng Đảng, nước Triệu lại lưỡng lự ở giữa hòa hay chiến, hướng đến nước Tần cầu hoà mà không phải hướng đến các nước chư hầu cầu cứu, đây là cái sai lầm thứ hai; từ bỏ sách lược phòng thủ của Liêm Pha, bổ nhiệm Triệu Quát mạo hiểm tiến công, đây là sai lầm thứ ba; Triệu Quát bị vây ở Trường Bình, nước Triệu không kịp thời cứu viện, cũng không có thỉnh cầu các nước Sở, Ngụy cứu viện, đây là sai lầm thứ tư.

Bạch Khởi sau khi trở về nước Tần thì vô cùng bất mãn, bởi vì ông ta vốn là muốn tiêu diệt nước Triệu, công lao to như thế chẳng khác gì là bị Ứng Hầu phá đám. Sau khi trở về, ông ta liền công khai nói: Sau trận chiến Trường Bình, thành Hàm Đan một đêm mười sợ, nếu như lúc ấy nước Tần tấn công nước Triệu, thì không quá một tháng, ta cam đoan có thể hạ được thành Hàm Đan; thật đáng tiếc, con người Ứng Hầu không biết thời thế, đã mất đi một cơ hội tốt như vậy.

Lời này về sau được truyền đến tai Tần Vương, Tần Vương nghe xong cũng hối hận. Thế là vào năm thứ hai, tháng 9 năm 259 TCN, nước Tần lại một lần nữa tấn công nước Triệu, lần này phái đại tướng Vương Lăng cầm quân, bởi vì Bạch Khởi lúc ấy ngã bệnh. Vương Lăng tấn công nước Triệu vô cùng khó khăn, vì Liêm Pha phòng thủ rất giỏi, đã nhiều lần đánh bại quân Vương Lăng.

Vua Tần thấy Vương Lăng luôn bại trận, nên cuối cùng vẫn phải phái Bạch Khởi ra tiền tuyến. Nhưng Bạch Khởi lúc này đã từ chối, nói rằng: “Đã hai năm sau trận chiến Trường Bình, nước Triệu nay đã làm tốt công tác phòng thủ để bảo vệ Hàm Đan. Đồng thời, năm đó lúc chúng ta rút quân, chúng ta và nước Triệu đã có một hòa ước, nước Triệu cũng đã cắt nhượng lại cho chúng ta một số thành.

Bây giờ hòa ước còn chưa ráo mực, chúng ta lại tấn công nước Triệu thì không có uy tín; ngoài ra, nước Triệu lần này có thời gian phòng thủ khá lâu, cho nên các chư hầu sẽ có cơ hội cứu viện. Như vậy, nước Triệu sẽ đánh ta ở phía Bắc, nước Sở và nước Ngụy sẽ đánh chúng ta ở phía Nam. Thần không nghĩ rằng nước Tần có thể thắng trận chiến này, vì vậy thần kiến nghị không nên đánh.”

Bạch Khởi chẳng những không đi mà còn nói rằng trận chiến không thể thắng. Khi đó, Tần vương cũng giận dỗi và rút Vương Lăng về, phái Vương Hột đi, nhưng Vương Hột cũng không thể nào thắng. Bạch Khởi nói: “Tôi đã nói không thể đánh thắng”, hơn nữa ông ta nói điều này với một tâm thái hả hê và giận dỗi, kết quả những lời này đã truyền đến tai Tần Vương.

(Còn tiếp)
Xem thêm Loạt bài “Tiếu đàm phong vân”

Bi Hui biên tập
Sương Sương biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ Epoch Times Hoa ngữ

Mời quý độc giả ghé thăm trang Epoch Times Tiếng Việt để cập nhật thêm nhiều bài viết hữu ích hơn.

Xem thêm:
• Tiếu đàm phong vân – Tập 24: Biến cục lịch sử (4)
• Tiếu đàm phong vân – Tập 24: Biến cục lịch sử (3)