Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (8) – Củi đậu nấu đậu, Tào Thực làm thơ trong bảy bước

Nguyên văn:

兄道(1)友(2)， 弟道恭(3)； 兄弟睦(4)， 孝在中。
財物輕(5)， 怨(6)何生(7)； 言語忍(8)， 忿(9)自泯(10)。

Bính âm:

兄(xiōng)         道(dào)           友(yǒu)，          弟(dì)                道(dào)          恭(gōng)；
兄(xiōng)         弟(dì)              睦(mù)，           孝(xiào)            在(zài)            中(zhōng)。
財(cái)              物(wù)            輕(qīng)，         怨(yuàn)           何(hé)            生(shēng)；
言(yán)             語(yǔ)             忍(rěn)，           忿(fèn)              自(zì)              泯(mǐn)。

Chú âm:

兄(ㄒㄩㄥ)       道(ㄉㄠˋ)        友(ㄧㄡˇ)，       弟(ㄉㄧˋ)          道(ㄉㄠˋ)       恭(ㄍㄨㄥ)；
兄(ㄒㄩㄥ)       弟(ㄉㄧˋ)        睦(ㄇㄨˋ)，       孝(ㄒㄧㄠˋ)      在(ㄗㄞˋ)       中(ㄓㄨㄥ)。
財(ㄘㄞˊ)          物(ㄨˋ)            輕(ㄑㄧㄥ)，    怨(ㄩㄢˋ)          何(ㄏㄜˊ)       生(ㄕㄥ)；
言(ㄧㄢˊ)          語(ㄩˇ)            忍(ㄖㄣˇ)，       忿(ㄈㄣˋ)          自(ㄗˋ)           泯(ㄇㄧㄣˇ)。

Âm Hán Việt:

Huynh đạo hữu, đệ đạo cung; huynh đệ mục, hiếu tại trung.
Tài vật khinh, oán hà sinh; ngôn ngữ nhẫn, phẫn tự mẫn.

Lời dịch:

Anh thương em, em kính anh; anh em thuận, hiếu trong đó.
Tiền của nhẹ, oán nào sinh; lời nhường nhịn, tức giận mất.

Từ vựng:

(1) huynh đạo (兄道): đạo làm anh. Đạo: đạo lý, phép tắc.
(2) hữu (友): bạn, tình bạn, hữu ái, thân mật, thân ái, gần gũi.
(3) cung (恭): cung kính.
(4) mục (睦): hòa mục, hòa thuận, vui vẻ.
(5) khinh (輕): coi nhẹ, xem nhẹ, khinh thường, xem thường.
(6) oán (怨): oán hận.
(7) hà sinh (何生): từ đâu mà sinh? Hà: chỗ nào, nơi nào, ở đâu. Sinh: sản sinh, sinh ra.
(8) nhẫn (忍): nhẫn nhịn, nhường nhịn.
(9) phẫn (忿): phẫn nộ, căm phẫn, tức giận.
(10) mẫn (泯): tiêu trừ.

Lời giải thích:

Anh phải thân ái với em, em phải tôn kính anh; anh em sống chung hòa thuận, hiếu đạo ngay tại trong đó rồi.

Tiền tài vật chất giữa anh em với nhau phải xem thật nhẹ thì oán hận từ đâu sinh ra được? Trong lời nói giữa hai bên nhiều nhường nhịn, tức giận tự nhiên bị tiêu trừ.

Câu chuyện tham khảo:

Củi đậu nấu đậu, Tào Thực làm thơ trong bảy bước

Ngụy Văn đế Tào Phi thời Tam Quốc, cùng hai em trai là Tào Chương và Tào Thực đều do Biện Thái hậu sinh ra. Tào Phi sau khi kế thừa vương vị của Ngụy Võ Đế Tào Tháo, bởi vì đố kỵ với Nhâm Thành vương Tào Chương dũng cảm cường tráng, đã dụ dỗ em mình ăn táo độc mà chết, Thái hậu giải cứu không kịp. Tào Phi lại muốn gia hại Đông A vương Tào Thực, Thái hậu nói: “Ngươi đã giết Nhâm Thành con ta, không được giết Đông A con ta nữa!”

Ngụy Văn đế từng ra lệnh cho Tào Thực em mình làm thơ trong vòng bảy bước chân, nếu không làm được sẽ phải nhận hình phạt nặng. Tào Thực lập tức thuận ý anh mà làm thơ: “Chử đậu trì tác canh, lộc thục dĩ vi trấp. Ki tại phủ hạ nhiên, đậu tại phủ trung khấp; bản thị đồng căn sinh, tương tiên hà thái cấp?” (Tạm dịch: Đun đậu nấu làm canh, lọc đậu để lấy nước. Cành đậu đốt dưới nồi, hạt đậu trong nồi khóc; vốn từ một gốc sinh, sao đốt nhau quá gấp?) Ngụy Văn đế nghe xong mặt lộ nét hổ thẹn, cảm giác quá xấu hổ. (Trích từ “Thế Thuyết Tân Ngữ” của Lưu Nghĩa Khánh thời Tống Nam Triều)

Chú thích: Nấu đậu để làm nước canh, loại bỏ bã đậu làm thành sữa đậu nành. Thân cành cây đậu làm củi đốt cháy dưới nồi, hạt đậu trong nồi khóc thút thít; vốn cùng một gốc sinh ra, sao phải hành hạ lẫn nhau quá mức gấp gáp như vậy?

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (9): Vương Thị tự mình ăn bã cám