Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp
Đệ Tử Quy (18) – Quý Trát treo kiếm

Nguyên văn:

凡出言(1)，信(2)為先；詐(3)與妄(4)，奚(5)可焉(6)？
說話多，不如少；惟其(7)是，勿佞巧(8)。
刻薄(9)話，穢(10)污詞；市井氣(11)，切戒(12)之！

Bính âm:

凡(fán)                出(chū)              言(yán)，             信(xìn)              為(wéi)              先(xiān)；
詐(zhà)               與(yǔ)                 妄(wàng)，         奚(xī)                 可(kě)                焉(yān)？
說(shuō)             話(huà)              多(duō)，            不(bù)               如(rú)                 少(shǎo)；
惟(wéi)               其(qí)                  是(shì)，              勿(wù)              佞(nìng)            巧(qiǎo)。
刻(kè)                 薄(báo)               話(huà)，            穢(huì)              污(wū)               詞(cí)；
市(shì)                井(jǐng)               氣(qì)，                切(qiè)              戒(jiè)               之(zhī)！

Chú âm:

凡(ㄈㄢˊ)            出(ㄔㄨ)             言(ㄧㄢˊ)，          信(ㄒㄧㄣˋ)     為(ㄨㄟˊ)           先(ㄒㄧㄢ)；
詐(ㄓㄚˋ)            與(ㄩˇ)                妄(ㄨㄤˋ)，          奚(ㄒㄧ)          可(ㄎㄜˇ)           焉(ㄧㄢ)？
說(ㄕㄨㄛ)         話(ㄏㄨㄚˋ)        多(ㄉㄨㄛ)，       不(ㄅㄨˋ)         如(ㄖㄨˊ)           少(ㄕㄠˇ)；
惟(ㄨㄟˊ)            其(ㄑㄧˊ)            是(ㄕˋ)，              勿(ㄨˋ)             佞(ㄋㄧㄥˋ)       巧(ㄑㄧㄠˇ)。
刻(ㄎㄜˋ)            薄(ㄅㄛˊ)            話(ㄏㄨㄚˋ)，      穢(ㄏㄨㄟˋ)     污(ㄨ)                詞(ㄘˊ)；
市(ㄕˋ)                井(ㄐㄧㄥˇ)        氣(ㄑㄧˋ)，          切(ㄑㄧㄝ)      戒(ㄐㄧㄝˋ)       之(ㄓ)！

Âm Hán Việt:

Phàm xuất ngôn, tín vi tiên; trá dữ vọng, hề khả yên?
Thuyết thoại đa, bất như thiếu; duy kỳ thị, vật nịnh xảo.
Khắc bạc thoại, uế ô từ; thị tỉnh khí, thiết giới chi!

Lời dịch:

Hễ nói ra, tín làm đầu; lời lừa bậy, sao nói được?
Nói nhiều lời, không bằng ít; phải đúng thật, chớ xảo nịnh.
Lời cay nghiệt, từ bẩn thỉu; giọng thô tục, phải bỏ đi!

Từ vựng:

(1) xuất ngôn (出言): mở miệng, nói ra. Ngôn: nói, lời, lời nói.
(2) tín (信): chữ tín, uy tín, tin dùng, có tín nhiệm.
(3) trá (詐): lừa gạt, lừa dối, đánh lừa.
(4) vọng (妄): nói bậy, nói bừa, nói loạn.
(5) hề (奚): sao, vì sao, tại sao.
(6) yên (焉): từ ngữ khí, tương đương với “Ni” 呢 : đâu, đây, đấy, nhé.
(7) duy kỳ (惟其): ý tứ là hãy nói đúng, nói thật, chỉ có nói đúng nói thật. Duy: chỉ có. Kỳ: hãy.
(8) nịnh xảo (佞巧): giỏi hoa ngôn xảo ngữ nịnh bợ người. Nịnh: nịnh hót, giỏi nói lời ngon ngọt, vuốt ve, tâng bốc để được lòng người. Xảo: xảo trá, dối trá, giả dối, gian xảo, tinh vi xảo quyệt.
(9) khắc bạc (刻薄): cay nghiệt, chế nhạo người khác. Khắc: tổn thương, bóc lột. Bạc: không đôn hậu.
(10) uế (穢): bẩn thỉu, không sạch sẽ.
(11) thị tịnh khí (市井氣): khẩu khí thô tục, giọng điệu thô tục.
(12) giới (戒): bỏ, cai, chừa, sửa lại, cải chính.

Lời giải thích:

Hễ nói ra điều gì thì đều nhất định phải giữ chữ Tín, nói chuyện lừa gạt người khác hoặc tùy tiện nói bậy, làm sao có thể nói được?

Nói ra quá nhiều lại làm không được, chẳng bằng nói ít một chút thì tốt hơn. Hơn nữa, nói chuyện phải nói đúng, nói phải, nói chân thực; không được lời ngon tiếng ngọt hoặc có chút ‘hoa ngôn xảo ngữ’ để lấy lòng người khác.
Lối nói chua ngoa cay nghiệt, dùng từ bất nhã, bẩn thỉu và giọng điệu thô tục, thì đều cần phải cải chính lại.

Câu chuyện tham khảo:

Quý Trát treo kiếm

Quý Trát là quốc quân công tử của nước Ngô thời nhà Chu. Có một lần, Quý Trát bởi vì muốn đi nước Lỗ mà phải đi qua nước Từ, thế là ông thuận đường đến thăm hỏi vua Từ. Quý Trát là một vị quân tử rất có khí chất, giữa lúc hai người nói chuyện, ánh mắt của vua Từ luôn bị thanh kiếm bên hông Quý Trát hấp dẫn.

Vua Từ nghĩ thầm, thanh kiếm này của Quý Trát được chế tạo ra không chỉ rất có khí phách, mà mấy viên đá quý được khảm trên đó cũng rất tao nhã hoa lệ không làm mất đi vẻ trang trọng. Chỉ có người quân tử như Quý Trát đây mới xứng với thanh kiếm này a. Vua Từ mặc dù rất thích thanh kiếm này, lại không dám nói ra, chỉ là không nhịn được cứ luôn quan sát thanh kiếm. Quý Trát biết tâm ý của vua Từ, liền nghĩ trong lòng, sau khi hoàn thành sứ mệnh đi nước Lỗ nhất định sẽ trở lại đây tặng thanh kiếm này cho vua Từ.

Sau đó, lúc Quý Trát từ nước Lỗ trở về, mới biết được vua Từ đã qua đời. Quý Trát ngậm ngùi đến bên mộ vua Từ, lấy thanh kiếm của mình treo ở trên cây, cũng tự nói trong lòng: “Ngài mặc dù đã qua đời, nhưng lời hứa hẹn trong lòng tôi vẫn còn, hôm nay đem thanh kiếm này tặng cho ngài, cũng dùng thanh kiếm này để nói lời từ biệt.” Quý Trát hướng tới mộ bia khom người bái lạy rồi mới quay người rời đi.

Quý Trát làm việc này khiến người tùy tùng rất nghi hoặc, họ nhịn không được mà hỏi ông: Vua Từ đã qua đời, ngài đem thanh kiếm này treo ở đây, thì có lợi ích gì đâu? Quý Trát nói: “Mặc dù ông ta đã qua đời, nhưng trong lòng ta với ông ấy từng có hứa hẹn, ta sau khi từ nước Lỗ trở về, nhất định phải tặng thanh kiếm này cho ông ta. Làm một bậc quân tử điều coi trọng chính là thành tín và đạo nghĩa, làm sao có thể vì đối phương đã qua đời, liền vi phạm sự thành tín mà làm người nên có chứ?”

Đức hạnh “Tín” này của Quý Trát được người đời sau vô cùng cảm động và sùng kính (tôn kính, quý trọng).

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (19) – Ác ngữ hại người năm trăm đời làm chó