Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (16) – Liễu thiếu gia trầm mê thanh sắc làm lụn bại gia sản

Nguyên văn:

緩(1)揭(2)簾(3)，勿(4)有聲(5)；寬(6)轉彎(7)，勿觸(8)棱(9)。
執(10)虛(11)器(12)，如(13)執盈(14)；入虛室(15)，如有人。
事(16)勿忙(17)，忙多錯(18)；勿畏(19)難(20)，勿輕(21)略(22)。
鬥(23)鬧(24)場(25)，絕勿近；邪(26)僻(27)事，絕勿聽(28)。

Bính âm:

緩(huǎn)         揭(jiē)               簾(lián)，          勿(wù)           有(yǒu)              聲(shēng)；
寬(kuān)         轉(zhuǎn)        彎(wān)，         勿(wù)            觸(chù)              棱(léng)。
執(zhí)             虛(xū)              器(qì)，              如(rú)             執(zhí)               盈(yíng)；
入(rù)               虛(xū)              室(shì)，            如(rú)             有(yǒu)              人(rén)。
事(shì)             勿(wù)             忙(máng)           忙(máng)       多(duō)             錯(cuò)；
勿(wù)             畏(wèi)            難(nán)，           勿(wù)            輕(qīng)            略(lüè)。
鬥(dòu)            鬧(nào)           場(chǎng),         絕(jué)            勿(wù)               近(jìn)；
邪(xié)             僻(pì)               事(shì)，            絕(jué)            勿(wù)               聽(wèn)。

Chú âm:

緩(ㄏㄨㄢˇ)     揭(ㄐㄧㄝ)      簾(ㄌㄧㄢˊ)，   勿(ㄨˋ)            有(ㄧㄡˇ)          聲(ㄕㄥ)；
寬(ㄎㄨㄢ)      轉(ㄓㄨㄢˇ)     彎(ㄨㄢ)，         勿(ㄨˋ)            觸(ㄔㄨˋ)          棱(ㄌㄥˊ)。
執(ㄓˊ)             虛(ㄒㄩ)          器(ㄑㄧˋ)，        如(ㄖㄨˊ)        執(ㄓˊ)              盈(ㄧㄥˊ)；
入(ㄖㄨˋ)         虛(ㄒㄩ)          室(ㄕˋ)，            如(ㄖㄨˊ)        有(ㄧㄡˇ)          人(ㄖㄣˊ)。
事(ㄕˋ)             勿(ㄨˋ)             忙(ㄇㄤˊ)，        忙(ㄇㄤˊ)        多(ㄉㄨㄛ)       錯(ㄘㄨㄛˋ)；
勿(ㄨˋ)             畏(ㄨㄟˋ)         難(ㄋㄢˊ)，        勿(ㄨˋ)            輕(ㄑㄧㄥ)       略(ㄌㄩㄝˋ)。
鬥(ㄉㄡˋ)         鬧(ㄋㄠˋ)         場(ㄔㄤˇ)，        絕(ㄐㄩㄝˊ)    勿(ㄨˋ)              近(ㄐㄧㄣˋ)；
邪(ㄒㄧㄝˊ)     僻(ㄆㄧˋ)         事(ㄕˋ)，            絕(ㄐㄩㄝˊ)    勿(ㄨˋ)              聽(ㄨㄣˋ)。

Âm Hán Việt:

Hoãn yết liêm, vật hữu thanh; khoan chuyển loan, vật xúc lăng.
Chấp hư khí, như chấp doanh; nhập hư thất, như hữu nhân.
Sự vật mang, mang đa thác; vật úy nan, vật khinh lược.
Đấu náo trường, tuyệt vật cận; tà tích sự, tuyệt vật thính.

Lời dịch:

Nhấc mành chậm, chớ tạo tiếng; chuyển rẽ rộng, chớ đụng góc.
Cầm vật rỗng, như vật đầy; vào phòng trống, như có người.
Việc chớ vội, vội sai nhiều; chớ sợ khó, chớ khinh suất.
Nơi tranh cãi, không được gần; việc sai lạ, không được nghe.

Từ vựng:

(1) hoãn (緩): chậm.
(2) yết (揭): mở, nhấc lên.
(3) liêm (簾): mành, treo trên cửa sổ để che mưa gió, ánh nắng, bình thường được làm bằng tre, vải, nhựa…
(4) vật (勿): chớ, không được, không thể.
(5) thanh (聲): âm thanh, tiếng.
(6) khoan (寬): rộng, chỉ khoảng cách lớn.
(7) chuyển loan (轉彎): rẽ trái rẽ phải, chuyển rẽ, ngoặt, quẹo, bước ngoặt, chuyển hướng.
(8) xúc (觸): sờ, đụng, chạm, va.
(9) lăng (棱): gờ, cạnh, góc do hai mặt phẳng tạo nên, ở đây chỉ góc tường, góc vuông của vật thể.
(10) chấp (執): cầm, nắm.
(11) hư (虛): trống không, rỗng.
(12) khí (器): gọi chung các thứ dụng cụ, như: cơ khí, vũ khí, binh khí, khí cụ, khí giới…
(13) như (如): giống như, tựa như, hình như.
(14) doanh (盈): đầy, đầy đủ, tràn đầy, sung mãn.
(15) thất (室): phòng.
(16) sự (事): sự tình, chuyện, chỉ hành động của ai đó gặp tình huống nào đó.
(17) mang (忙): vội vã, vội vàng, ý là việc rất nhiều, đang gấp rút giải quyết.
(18) thác (錯): sai, sai lầm, lỗi, lỗi lầm.
(19) úy (畏): sợ hãi, sợ sệt, lo sợ.
(20) nan (難): khó, khó khăn, việc không dễ dàng.
(21) khinh (輕): khinh, xem thường, coi thường.
(22) lược (略): lơ là, sơ xuất, qua loa.
(23) đấu (鬥): tranh chấp, tranh nhau.
(24) nháo (鬧): cãi nhau, gây lộn, tranh cãi gây chuyện.
(25) trường (場): sân , bãi, nơi đất trống hoặc chỗ nhiều người tụ tập.
(26) tà (邪): lệch, cong, không chính, ở đây chỉ hành vi và tư tưởng bất chính, sai trái.
(27) tích (僻): ít thấy, hiếm thấy, quái lạ, không thường gặp.
(28) nghe (聽): nghe ngóng hoặc dò hỏi.

Lời giải thích:

Khi nhấc mành cửa phải từ từ, đừng để nó phát ra âm thanh; lúc rẽ sang trái phải, khoảng cách phải lớn một chút, không được va chạm vào chỗ có góc cạnh. Mặc dù cầm trong tay món đồ rỗng, cũng phải cẩn thận cầm giống như vật đầy; đi vào phòng không có người cũng phải giống như phòng có người.

Làm việc không nên gấp gáp vội vã, quá gấp gáp sẽ phát sinh nhiều lỗi lầm, sai sót, lệch lạc, nhầm lẫn; không được sợ khó khăn, cũng không được xem thường, sơ xuất, lơ đễnh. Nơi có thể gây chuyện, đánh nhau, tuyệt đối không được đến gần; hành vi và tư tưởng sai trái bất chính, cũng tuyệt đối không được nghe hay dò hỏi.

Câu chuyện tham khảo:

Liễu thiếu gia trầm mê thanh sắc làm lụn bại gia sản

Tại tỉnh An Huy thời nhà Thanh có hai vị phú ông họ Ân và họ Liễu, giao tình rất tốt. Khi Liễu phú ông bệnh tình nguy kịch, đem đứa con trai nhỏ tuổi độc nhất của mình ủy thác cho Ân phú ông, xin ông bạn chiếu cố.

Khi con của Liễu phú ông trưởng thành, anh ta tham gia cùng với một đám vô lại suốt ngày uống rượu đánh bạc nơi chốn phong nguyệt, thỏa thích hưởng lạc. Ân phú ông nhiều lần khuyên nhủ anh ta, thậm chí khóc lóc nức nở, hy vọng anh ta sửa đổi, song anh ta vẫn như cũ, không ăn năn chút nào. Ân phú ông khuyên không được đành phái người ngày ngày theo anh ta đánh bạc, thua rồi sẽ chỉ anh ta bán ruộng, Ân phú ông nhờ người mua giúp, thu lại giá thấp. Sau đó, Liễu thiếu gia bán ruộng đất, nhà cửa, vàng bạc châu báu…, không được mấy năm thì gia sản khổng lồ đã không còn gì nữa, toàn bộ thuộc về Ân phú ông sở hữu.

Cùng đường bí lối, Liễu thiếu gia được người thân thích cho ở nhờ, không ngớt bị người ta sỉ nhục xua đuổi, lại đến chùa chiền đạo quán, nhưng thánh địa tu hành cũng không thu nhận, cuối cùng đành phải đi xin ăn từng nhà, trở thành thành viên trẻ tuổi trong đội ăn mày. Ân phú ông thấy anh ta khổ sở đủ rồi, mới gọi anh ta đến nhà, cho anh ta tắm rửa ăn cơm, sau đó nói: “Con còn nhớ trước đây ta đã khuyên con hay không?” Anh ta đau buồn khóc lớn, vô cùng hối hận vì sự phóng đãng của mình trước đây. Ân phú ông nói: “Mất đi thì không có cách nào lấy lại, con giờ đây phải cố gắng mà đọc sách, tương lai vẫn có thể có thành tựu a!”

Từ đó Liễu thiếu gia hối cải làm người mới, khắc khổ cầu học, hơn một năm sau thì thi đậu tú tài. Ân phú ông thấy anh ta đã sửa đổi, liền đem toàn bộ gia sản đã mua được trước đây rà soát lại rồi bàn giao cho anh ta, nghiêm túc nói: “Trước kia ta thấy con không nghe khuyên nhủ, biết con không đến đường cùng thì không tỉnh ngộ, bất đắc dĩ mới phải dùng phương pháp “Trí chi tử địa nhi hậu sinh” (Dồn người vào đường cùng không có đường lui, đành phải liều mình tiến tới, để cầu đường sống), trước đây mấy người đánh bạc với con là ta phái đi, những người mua lại những thứ của con cũng là do ta nhờ họ. Hiện tại kế sách đã thành công, tiền đồ của con nay không thể đo lường, lão phu giờ đã không phụ lòng ủy thác của cha con lúc lâm chung, sau khi chết gặp ông ta sẽ không phải hổ thẹn rồi!” Liễu thiếu gia nghe xong bừng tỉnh đại ngộ, quỳ xuống dập đầu rơi lệ, cảm kích nói không ra lời.

(Trích từ “Du Khúc Viên Bút Ký” của Du Việt thời nhà Thanh)

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (17) – Địa phủ ghi rõ tội trộm gà