Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (12) – Nghe gà gáy dậy luyện võ

Nguyên văn:

朝(1)起早，夜眠(2)遲(3)；老易至(4)，惜(5)此時(6)。
晨必盥(7) ，兼(8)漱口；便溺(9)回，輒(10)淨手(11)。

Bính âm:

朝(zhāo)           起(qǐ)               早(zǎo) ，          夜(yè)               眠(mián)          遲(chí)；
老(lǎo)              易(yì)               至(zhì)，             惜(xí)               此(cǐ)                時(shí)。
晨(chén)           必(bì)               盥(guàn)，         兼(jiān)            漱(shù)            口(kǒu)；
便(biàn)            溺(niào)           回(huí)，            輒(zhé)            淨(jìng)            手(shǒu)。

Chú âm:

朝(ㄓㄠ)           起(ㄑㄧˇ)         早(ㄗㄠˇ)，        夜(ㄧㄝˋ)         眠(ㄇㄧㄢˊ)      遲(ㄔˊ)；
老(ㄌㄠˇ)          易(ㄧˋ)             至(ㄓˋ)，            惜(ㄒㄧˊ)         此(ㄘˇ)              時(ㄕˊ)。
晨(ㄔㄣˊ)          必(ㄅㄧˋ)         盥(ㄍㄨㄢˋ)，    兼(ㄐㄧㄢ)      漱(ㄕㄨˋ)          口(ㄎㄡˇ)；
便(ㄅㄧㄢˋ)      溺(ㄋㄧㄠˋ)     回(ㄏㄨㄟˊ)，    輒(ㄓㄜˊ)         淨(ㄐㄧㄥˋ)     手(ㄕㄡˇ)。

Âm Hán Việt:

Triêu khởi tảo, dạ miên trì; lão dị chí, tích thử thời.
Thần tất quán, kiêm sấu khẩu; tiện niệu hồi, triếp tịnh thủ.

Lời dịch:

Sáng dậy sớm, tối ngủ trễ; rất nhanh già, quý thời gian.
Sáng rửa mặt, cùng súc miệng; đi xí xong, liền rửa tay.

Từ vựng:

(1) triêu (朝): buổi sáng.
(2) miên (眠): ngủ, đi ngủ.
(3) trì (遲): muộn, trễ, chậm.
(4) dị chí (易至): rất nhanh đến.
(5) tích (惜): yêu quý.
(6) thì (時): thời gian.
(7) quán (盥): rửa mặt rửa tay.
(8) kiêm (兼): đồng thời, cùng một chỗ.
(9) tiện niệu (便溺): chỉ đi nhà xí.
(10) triếp (輒): nhất định là, luôn luôn, ngay, tức thì, liền, mỗi lần.
(11) tịnh thủ (淨手): rửa tay.

Lời giải thích:

Buổi sáng phải dậy sớm, ban đêm phải lợi dụng thời gian để học tập nhiều hơn, có thể ngủ muộn một chút; chúng ta cần phải trân quý thời gian hiện tại, bởi vì con người chẳng mấy chốc sẽ già.

Buổi sáng dậy sớm, nhất định phải rửa mặt, đánh răng súc miệng; mỗi lần đi nhà cầu xong, nhất định phải lập tức rửa tay.

Câu chuyện tham khảo:

Nghe gà gáy dậy luyện võ

Theo “Tấn Thư・ Quyển Lục Nhị・Tổ Địch Liệt Truyện” viết, Tổ Địch, tự là Sĩ Trĩ, là người huyện Phạm Dương Tù (nay là huyện Lai Thủy tỉnh Hà Bắc), tính cách phóng khoáng, làm người hiệp nghĩa thường cứu tế nhà nghèo khổ, cho nên rất được mọi người kính trọng, lúc ấy quốc gia trong tình thế loạn trong giặc ngoài, Tổ Địch lập chí tận lực vì quốc gia, bình định rối loạn.

Về sau ông và người bạn tốt Lưu Côn cùng nhậm chức ở Ti Châu, bởi vì chí hướng giống nhau, hai người liền ở chung một chỗ, cùng nhau rèn luyện. Lúc bấy giờ hai người chứng kiến người Hồ xâm nhập phía nam, tàn phá quốc gia, trong lòng đều rất bi phẫn, liền lập chí muốn đền đáp quốc gia. Có một lần, vào lúc nửa đêm Tổ Địch nghe tiếng gà gáy, mặc dù trời còn chưa sáng, nhưng ông bật dậy vì thời gian quý giá, cần phải nắm chắc, liền đánh thức Lưu Côn đang ngủ bên cạnh nói: “Nghe tiếng gà gáy không? Chúng ta mau rời giường, nắm chắc thời gian luyện võ đi!” Thế là hai người không sợ trong đêm lạnh lẽo, ra sân múa kiếm rèn luyện thân thể, đều đặn mỗi ngày không gián đoạn, luyện thành một thân hảo võ nghệ.

Sau đó Tổ Địch được nhà vua khen ngợi, được bổ nhiệm làm Đại tướng quân, mang binh bình định loạn lạc, thu hồi rất nhiều đất bị chiếm, cuối cùng thỏa mãn được tâm nguyện đền đáp quốc gia. Còn Lưu Côn thì làm Đô đốc, kiêm quản lý quân sự 3 châu: Tịnh châu, Ký châu, U châu, cũng dốc sức triển hiện ra năng lực của ông.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (13) – Học thức uyên bác trong trang phục thích hợp của Nho giả