Trong tác phẩm Tỉnh thế hằng ngôn của Phùng Mộng Long nói rằng: “Hà khắc không kiếm ra tiền, trung hậu không mất tiền.” Hiện nay, nhiều người nghĩ rằng thành thật là chịu thiệt. Thực ra, thành thật chẳng những không mất mát mà còn làm ăn thịnh vượng hơn.

Vì sao nói “”Chịu thiệt là phúc?”

Một người đánh mất sự thành thật của mình, anh ta sẽ đánh mất lòng tin của người khác, sẽ khiến người khác bề ngoài có vẻ không dám đắc tội nhưng bên trong không muốn giao thiệp hay gần gũi (kính nhi viễn chi), và việc kinh doanh sẽ càng khó khăn hơn.

Có một câu chuyện như thế này: Ngày xưa, người ta tính 1 cân là 16 lạng, nửa cân là 8 lạng, nên có cách nói bên tám lạng đàng nửa cân, ý là ngang ngửa nhau không hơn không kém.

Vào thời mà người xưa còn tính theo kiểu 1 cân là 16 lạng ấy, có hai hiệu buôn gạo trên phố Nam ở một huyện nọ, một hiệu buôn tên là Vĩnh Xương, còn hiệu buôn kia tên là Phong Dụ. Ông chủ hiệu buôn gạo Phong Dụ thấy thời buổi chiến tranh loạn lạc làm ăn khó khăn nên bèn nảy ra một sáng kiến kiếm thêm tiền.

Một hôm, vì không muốn đám đông dòm ngó nên ông mời một bậc thầy về cân lượng đến nhà của mình, và nói với bậc thầy ấy rằng: “Phiền bậc thầy chỉnh lại vạch cân sao cho 1 cân là 15 lạng rưỡi, tôi sẽ trả ngài thêm một xâu tiền.”

Chỉ vì được thêm một xâu tiền mà bậc thầy cân lượng này đã quên đi đạo đức nghề nghiệp, lại còn vui vẻ đồng ý. Ông chủ hiệu buôn nói xong thì để bậc thầy một mình ở lại trong sân để chỉnh cân, còn mình thong thả đi ra cửa hàng tiếp tục buôn bán.

Ông chủ hiệu buôn gạo có 4 người con trai, các con đều phụ giúp ông trông coi cửa hàng. Cách đây hai tháng, con trai út cưới vợ là con gái của một thầy giáo trường tư thục.

Cô con dâu mới đang may vá thêu thùa trong phòng, tình cờ nghe được những gì cha chồng nói với bậc thầy cân lượng. Sau khi cha chồng đi rồi, cô con dâu trầm ngâm một chút, rồi vội bước nhanh ra khỏi gian phòng, đến nói với bậc thầy cân lượng rằng: “Cha tôi già rồi chắc có chút lẩm cẩm, vừa nãy nhất định nói nhầm. Thỉnh ngài chỉnh 1 cân là 16 lạng rưỡi, tôi sẽ gửi ngài thêm 2 xâu tiền nữa. Nhưng đừng để cha tôi biết nhé.”

Vậy là, vì được thêm 2 xâu tiền nữa mà bậc thầy đã đồng ý với cô con dâu. Chiếc cân với định lượng 1 cân 16 lạng rưỡi rất nhanh được hoàn tất, và bậc thầy cân lượng quả thật cũng không nói với ông chủ hiệu buôn về sự thay đổi này. Vì người chủ hiệu buôn gạo đã nhiều lần nhờ bậc thầy chỉnh sửa cân nên tin tưởng vào tay nghề của ông ấy, chẳng chút do dự, ông chủ bèn mang chiếc cân mới ra cửa hiệu sử dụng ngay trong ngày.

Chẳng bao lâu, việc kinh doanh của hiệu buôn gạo Phong Dụ phát đạt hẳn lên, ngay cả khách quen của hiệu buôn gạo Vĩnh Xương cũng ùn ùn kéo đến, hết người này đến người khác chuyển sang mua gạo ở Phong Dụ.

Qua một thời gian nữa, người ở phố Đông, người ở phố Tây, hầu như ai ai cũng đều bỏ gần tìm xa, từ mọi nẻo đường tìm đến Phong Dụ mua gạo. Lúc này, không cần phải nói, hiệu buôn Vĩnh Xương ở đối diện vô cùng vắng vẻ, nói vui một chút, trước cửa có thể giăng lưới bắt chim cũng còn được.

Đến cuối năm, hiệu buôn gạo Phong Dụ làm ăn phát đạt, còn hiệu buôn gạo Vĩnh Xương không thể duy trì tiếp tục được nữa, đành phải sang nhượng lại cửa hàng cho ông chủ Phong Dụ.

Vào đêm giao thừa, cả gia đình quây quần ăn sủi cảo. Ông chủ hiệu buôn trong lòng phấn khởi, bèn hỏi đố mọi người, xem ai có thể đoán trúng được bí mật phát tài của mình. Mọi người bàn tán xôn xao, có người cho rằng ông Trời phù hộ, có người cho rằng ông chủ quản lý tốt, có người cho rằng vị trí tốt,  có người cho rằng đó là công sức của cả gia đình.

Ông chủ cười ha ha và nói: “Tất cả nói sai rồi. Chúng ta dựa vào cái gì để phát tài nhỉ? Đó là dựa vào cái cân! Cái cân của chúng ta định lượng 1 cân là 15 lạng rưỡi, cứ 1 cân gạo bán ra thì thiếu đi nửa lạng, mỗi ngày bán vài trăm đến vài nghìn cân thì kiếm được thêm vài trăm đến vài nghìn quan tiền, ngày ngày tích lũy, tháng tháng tích lũy, dĩ nhiên chúng ta phát tài rồi.”

Sau đó, ông ấy kể lại câu chuyện hồi đầu năm đã trả thêm một xâu tiền để chỉnh lại cái cân cho cả nhà nghe.

Con cháu nghe xong, ngạc nhiên đến mức quên cả ăn sủi cảo. Sau giây phút bất ngờ, cả nhà đều nói ông thật cao minh biết mấy, âm thầm kiếm được rất nhiều tiền, chẳng hề lộ tung tích, ngay cả người trong nhà cũng không hề phát giác ra chuyện này. Ông chủ hiệu buôn đắc ý, vừa cười khà khà, vừa nhàn nhã vuốt râu hết lần này đến lần khác. 

Lúc này, cô con dâu thứ tư mới từ từ đứng dậy và thưa với cha chồng rằng: “Con có một chuyện muốn nói với cha, trước khi nói, mong cha hứa tha lỗi cho con ạ.” Đợi cha chồng gật đầu, cô con dâu mới từ tốn kể lại cho gia đình nghe câu chuyện đầu năm đã thêm hai xâu tiền để thay đổi 1 cân thành 16 lạng rưỡi.

Cô nói: “Cha nói đúng, chúng ta kiếm tiền từ cái cân. Cân của chúng ta nhiều hơn nửa lạng, khách hàng biết rằng hiệu buôn chúng ta kinh doanh thật thà và họ đều muốn mua gạo của chúng ta, thì tất nhiên việc kinh doanh của chúng ta sẽ phát đạt. Mặc dù mỗi cân gạo lãi ít đi một chút, nhưng lợi nhuận sẽ lớn hơn khi chúng ta bán được nhiều hơn. Chúng ta dựa vào sự thành thật mà phát tài ạ.”

Mọi người càng kinh ngạc và há hốc, không gian chợt im bặt. Mọi người đưa mắt nhìn nhau, bấy giờ ông chủ hiệu buôn không tin chuyện này là thật, bèn lấy cái cân mà mình bán gạo mỗi ngày ra kiểm tra thử, quả thật 1 cân 16 lạng rưỡi.

Ông ấy ngẩn cả người, không nói một lời nào, chậm rãi đi vào phòng ngủ của mình. Sáng hôm sau, ngay khi cả nhà dùng bữa sáng đầu năm xong, ông chủ hiệu buôn tập hợp cả gia đình lại, rồi chầm chậm tháo chìa khóa cửa hàng ra khỏi dây thắt lưng và nói: “Ta già rồi, vô dụng rồi. Ta đã nghĩ về chuyện này cả đêm qua, nay quyết định giao lại chìa khóa cửa hàng cho con dâu thứ tư quản lý, từ nay về sau mọi người đều nghe lời cô ấy đấy!”

Câu chuyện kết thúc thật bất ngờ, tuy nội dung đơn giản nhưng ngụ ý sâu xa, cũng nói lên rằng rằng “thiện hữu thiện báo” là có thật. Mỗi người đều là cán cân, chênh lệch giữa hai nửa lạng ấy, trong lòng mỗi người thấu tỏ như gương. Chúng ta kinh doanh bất kể ngành nghề gì đều phải chú ý đến thật thà, chẳng phải làm người đều nên vậy sao?

Theo Secretchina

Cao Nguyên biên dịch

Link bài dịch: NTD Việt Nam

Xem thêm:
• Đạo làm giàu và dùng tiền của các thương nhân xưa
• Trời xanh có mắt: Mọi việc lớn nhỏ trong đời đều đã có an bài