Trương Lộc sau khi tiến vào cung điện nước Tần đã ở một chỗ gọi là Ly cung, ông liền ở chỗ đó chờ đợi. Lúc đó, khi xe ngựa của Tần Vương đến, binh sĩ bên cạnh hô tránh ra, Phạm Thư cố ý không tránh, ông ta cứ nghênh ngang đứng đấy, nói “tại sao phải tránh, ai đến đấy?” Một người thị vệ nói “Tần Vương tới”. Trương Lộc nói, “Nước Tần lẽ nào còn có Tần Vương sao? Ta chỉ nghe nói nước Tần có Tướng quốc và Thái hậu, không có nghe nói có Tần Vương.”

Lời này của ông ta bị Tần Vương nghe được. Tần Vương lúc ấy không nổi giận, ông biết Phạm Thư nói những lời này khẳng định là có nguyên nhân, liền gọi Phạm Thư vào trong cung điện của mình, quỳ gối thỉnh giáo.

Chúng ta đều biết cổ nhân không có ghế tựa ghế dài, ghế tựa ghế dài là vào triều Tống về sau này mới có. Bởi vậy, đều là quỳ trên mặt đất, ông ta quỳ trên mặt đất hỏi Phạm Thư, “Ai nha, gặp được ông thật không dễ dàng. Ông có điều gì muốn dạy bảo ta sao?”

Phạm Thư nói, “vâng, vâng”. “Vâng, vâng” chính là “ừ”, hoặc ý tứ là “được, được, được”, hay là “đâu có, đâu có”, dù sao cũng chỉ là hư từ. Tần Vương bèn chờ đợi, còn Phạm Thư thì không nói gì.

Sau đó Tần Vương lại hỏi, “Tiên sinh có gì chỉ bảo quả nhân, tiên sinh rốt cuộc muốn nói với ta cái gì?” Phạm Thư nói “vâng, vâng”, rồi ông ta lại không nói lời nào.

Sau đó Tần Vương lại hỏi lần thứ ba, “Tiên sinh có gì chỉ dạy quả nhân?” Phạm Thư lại “vâng, vâng.”

Con người Phạm Thư này kỳ thực rất hiểu tâm lý nhân vật, bởi vì lúc ấy ông ta nói câu kia: “Chẳng lẽ nước Tần còn có Quốc vương sao? Ta chỉ nghe nói là có Thái hậu và Tướng quốc”, ý tứ đằng sau câu nói là kích thích lòng hiếu kỳ của Tần Vương.

Nhưng mà Phạm Thư lúc này, rất nhiều chuyện là không thể nói, bởi vì thân phận của Phạm Thư là kẻ sống nơi đất khách quê người, lưu lạc đến nơi này, giống như một kẻ lang thang, từ trước đến giờ chưa từng gặp mặt chưa từng nói chuyện với Tần Vương, giữa hai bên là không có mối tin tưởng gì. Mà những vấn đề ông ta nói đến lại là đề cập tới cậu của Tần Vương và quyết định của Tướng quốc Ngụy Nhiễm, bởi vì ông ta muốn ngăn cản Tướng quốc Ngụy Nhiễm tiến công Cương Thọ.

Ông ta không thể không hết sức thận trọng, cho nên chỉ có thể nói “vâng, vâng”, mà không nói thêm lời nào. Ông ta đợi đến lúc Tần Vương hỏi vì sao không nói?

Tần Vương sau đó hỏi ông ta, “Chẳng lẽ tiên sinh cảm thấy một người quá ngu dốt như ta, không đủ để tiếp nhận sự chỉ dạy của tiên sinh sao?” Phạm Thư nói, “Không phải! Văn Vương lúc ở bờ sông Vị Thủy  gặp được Khương Tử Nha, chỉ nói chuyện mấy câu, liền lập tức bái Khương Tử Nha làm thầy, sau đó thành tựu sự nghiệp, tiêu diệt được Trụ Vương, kiến lập vương triều nhà Chu kéo dài 800 năm. Mà Tỷ Can là chú của Trụ Vương, lúc ông ta can gián Trụ Vương, Trụ Vương chẳng những không nghe, hơn nữa còn cho giết Tỷ Can, moi tim của ông ta.”

Phạm Thư nói mấy lời này với Tần Vương là có ý tứ rằng: Những lời tôi nói không phải ở chỗ quan hệ của tôi và ngài. Có người quan hệ rất xa, giống như Văn Vương gặp Khương Tử Nha, qua hai câu nói liền bái làm thầy, thành tựu sự nghiệp; còn Tỷ Can là chú của Trụ Vương nhưng nói cái gì Trụ Vương cũng đều không nghe.

Mặc dù bên này là sơ, bên kia là thân, bên này cái gì cũng nghe, còn bên kia nói cái gì cũng đều không nghe. Một kẻ bề tôi sống nơi đất khách quê người như tôi, quan hệ rất xa lạ, mà lời nói ra là liên quan đến tình cảm cốt nhục của Đại vương, cho nên tôi không thể không đặc biệt cẩn thận.

Phạm Thư nói: “Nếu như những lời thần nói mà Đại vương có thể áp dụng, để nước Tần giàu mạnh, thì thần có chết cũng không có gì oan uổng. Thần chỉ sợ những gì thần nói, Đại vương chẳng những không tiếp thu, còn giết chết thần, như vậy những biện sĩ có tài hùng biện, hoặc là mưu sĩ, từ nay về sau đều sẽ chùn bước, đó mới là nguy hiểm thật sự của nước Tần.”

Những lời nói này của ông ta đã đánh động được Tần Vương. Tần Vương nói với Phạm Thư: “Cho dù ngươi nói cái gì, dù là liên quan đến Thái hậu, liên quan đến mẫu thân của ta, liên quan đến cậu của ta thì đều có thể nói thẳng. Ta sẽ không trị tội ngươi.”

Lúc này Phạm Thư mới bắt đầu hiến kế cho Tần Vương. Chuyện này phải nói là một việc vô cùng khó. Không phải để nói ra cái chủ ý này là khó, mà là muốn đem chủ ý này dâng lên cho Quân vương, thuyết phục Quân vương nghe theo là điều vô cùng khó. Thông qua một loạt phương thức như thế, Phạm Thư cuối cùng cũng giành được sự tín nhiệm của Tần Vương, ông ta mới nói cho Tần Vương nghe.

Phạm Thư nói: “Thần nghe nói bây giờ nước Tần muốn xuất binh tấn công Cương Thọ, đây là một sai lầm rất lớn. Để thần kể cho Đại vương nghe một câu chuyện, Đại vương sẽ hiểu ngay. Năm đó nước Ngụy tấn công nước Trung Sơn, mặc dù đánh hạ được Trung Sơn, nhưng ở giữa nước Trung Sơn và nước Ngụy là nước Triệu, cho nên nước Ngụy không có cách nào cai quản được nước Trung Sơn, nước Trung Sơn rất nhanh chóng liền phục quốc.”

Phạm Thư nói: “Nước Tần hiện nay là chiến tranh tứ phía, hôm nay đánh nước Sở, ngày mai muốn đánh nước Tề, ngày kia đi đánh nước Ngụy, chúng ta cũng bằng như là gây thù hằn tứ phía, việc này đối với nước Tần không có chỗ nào tốt.” 

Theo “Sử ký”, khi đó Phạm Thư đã nói một đoạn như thế này: “Làm Vua chi bằng viễn giao mà cận công, được một  tấc thì cai trị một tấc, được một thước thì cai trị thêm một thước vậy. Nay giải thích thế này mà vẫn viễn công, chẳng phải là sai lầm sao.”

Ý tứ là nói: Đại vương chi bằng dùng biện pháp viễn giao cận công, cũng giống như tằm ăn lá dâu, thêm một tấc chính là thổ địa của ngài, thêm một thước cũng là thổ địa của ngài. Đối với các nước ở gần, thí dụ như nước Hàn, nước Ngụy, ngài phải nhắm bọn họ mà đánh gần, đối với nước ở xa, ví dụ như nước Tề và nước Sở, chúng ta cùng bọn họ ký kết minh ước hữu hảo.

Những lời nói này của Phạm Thư được Tần Vương vỗ tay khen hay, lập tức bái Phạm Thư (chính là Trương Lộc) làm Khách khanh. Từ đó về sau, Tần Vương đối với Phạm Thư có thể nói là vô cùng tín nhiệm, dẫu vào lúc nửa đêm có việc quốc gia đại sự cũng cho gọi Phạm Thư tới để hỏi kế sách, hơn nữa còn rất tin tưởng. 

Chiến lược viễn giao cận công được đưa ra vào năm 270 TCN, bốn năm sau, năm 266 TCN, lúc này quan hệ của Tần Vương và Phạm Thư đã vô cùng khăng khít.

Vào một ngày, Phạm Thư nói với Tần Vương: “Mặc dù Đại vương tín nhiệm thần như thế, nhưng còn có một chuyện thần chưa nói với Đại vương. Bởi vì quá nguy hiểm, cho nên thần đang chờ đợi thời cơ. Vấn đề này không giải quyết, an toàn của nước Tần sẽ không có gì bảo đảm.” Tần Vương hỏi ông ta rốt cuộc là chuyện gì?

Phạm Thư nói với Tần Vương: “Lúc thần ở tại nước Tề, chỉ biết là nước Tề có Mạnh Thường Quân, không biết có Tề Vương; Lúc thần ở nước Tần, chỉ nghe nói có Thái hậu, còn có tướng quốc Nhương hầu Ngụy Nhiễm, và nghe nói Hoa Dương Quân, Cao Lăng Quân, Kính Dương Quân, chưa nghe nói có Tần Vương.

Điều này nói rõ việc Quốc chính của nước Tần bị những đại thần này phân chia quá lợi hại, quyền bính của Đại Vương quá nhẹ. Như thế nào gọi là vua của một nước, có quyền sinh quyền sát trong tay mới gọi là Vương, mà bây giờ thì sao? Nhương hầu và Thái hậu ỷ vào uy thế quốc gia của nước Tần, xuất binh thì chư hầu kinh sợ, giải giáp thì liệt quốc cảm ân.

Bài học giáo huấn của lịch sử quá khứ không thể không rút kinh nghiệm. Năm đó Thôi trữ của nước Tề cũng là bởi vì quyền lực quá lớn, cho nên hắn giết chết Quốc quân nước Tề là Tề Trang Công, Lý Đoái nước Triệu quyền lực quá nặng, hắn giết chết Quốc quân nước Triệu và Thái Thượng Hoàng Triệu Chủ Phụ (Triệu Vũ Linh Vương).

Hiện tại Nhương hầu và Thái hậu, bọn họ bố trí tai mắt khắp xung quanh Đại Vương, thần nhìn thấy Đại vương đứng một mình trong triều đã không phải là một ngày, thần rất sợ hãi thiên thu vạn đại về sau, người thay mặt Đại vương nắm thiên hạ không phải con cháu của Đại vương.”

Lúc ấy Tần Vương vô cùng sợ hãi, Tần Vương này đã tại vị 41 năm, ông cũng biết quyền lực của mình bị phân tán rất ghê gớm. Nhưng lần này khi Phạm Thư nêu ra vấn đề, không chỉ là vấn đề quyền lực của bản thân ông, còn có vấn đề kế thừa quyền lực về sau, cho nên ông tỉnh ngộ rất nhanh, hỏi Phạm Thư phải làm như thế nào?

Lời bạch: Năm 270 TCN, Phạm Thư cuối cùng đã có cơ hội gặp được Tần Vương, ông ta đã đưa ra cho Tần Vương một đại kế có hệ thống để thống nhất thiên hạ, cũng thuyết phục Tần Vương giải trừ quyền lực của Thái hậu, tướng quốc Ngụy Nhiễm, và Kính Dương Quân, Cao Lăng Quân, Hoa Dương Quân. Đến lúc này Tần Chiêu Tương Vương mới chính thức nắm giữ quyền lực tối cao của nước Tần sau 40 năm vốn chỉ là hư danh.

Tần Vương nhận thức được rằng chỉ dựa vào khuếch trương vũ lực cũng bằng như tứ bề thọ địch, làm nhiều công ít, mà những điều Phạm Thư nói lên lại là con đường tắt thông qua mưu lược và thủ đoạn ngoại giao mà giành được thắng lợi, khái quát chính là bốn chữ “Viễn giao cận công”, bốn chữ này đem nước Hàn và nước Ngụy trở thành đối tượng bị công kích đầu tiên của nước Tần.

Khi Phạm Thư làm Ứng Hầu, khi đó Vương Kê là người đưa Phạm Thư đến nước Tần, địa vị của ông ta mãi không được đề cao. Còn có Trịnh An Bình đã cứu mạng Phạm Thư, sau khi đến nước Tần cũng không có được một chỗ tốt. Phạm Thư sau khi lên làm Tướng quốc và Ứng Hầu đã nói chuyện với Tần Vương, bởi vậy Tần Vương ban cho Vương Kê làm quan thủ Hà Đông, bổ nhiệm Trịnh An Bình là tướng quân, đây là báo ân của Phạm Thư đối với hai người họ.

Phạm Thư cũng muốn báo thù, Phạm Thư có hai kẻ thù lớn, một là Trung đại phu Tu Giả, hắn nói lời sàm ngôn, còn có một người chính là Tướng quốc Ngụy Tề, chính là người đã ra lệnh đánh Phạm Thư. Phạm Thư có cơ hội báo thù hay không? Nước Tần lúc ấy đã cùng nước Ngụy phát sinh mấy lần chiến tranh rồi, hơn nữa còn chiếm lĩnh được một số thành của nước Ngụy, về sau Ngụy Chiêu Vương nước Ngụy qua đời, con của ông ta là Ngụy An Ly Vương kế vị.

Ngụy An Ly Vương nghe nói tướng quốc nước Tần là Trương Lộc có kế hoạch muốn tấn công nước Ngụy, hơn nữa đã đánh mấy trận rồi, cho nên ông ta lúc ấy rất khẩn trương. Ông ta biết Trương Lộc là người nước Ngụy, cũng có thể sẽ có tình cảm quê hương, thế là liền phái Trung đại phu Tu Giả đi sứ đến nước Tần, hy vọng lôi kéo làm quen Trương Lộc, ngăn cản Tần Vương tạm thời đừng tấn công nước Ngụy.

Tu Giả đến nước Tần, Phạm Thư vừa nghe kẻ thù đến, cho đây là cơ hội báo thù. Nhưng ông ta làm việc rất có ý tứ, không lập tức bắt Tu Giả đến mắng cho một trận, đánh cho một trận, hoặc là đem giết cho bõ tức.

Ông ta thay một bộ quần áo thô rất giản dị, len lén chạy đến bên trong quán dịch để gặp Tu Giả. Lúc Tu Giả nhìn thấy Phạm Thư thì giật mình, ông ta tưởng rằng Phạm Thư đã bị đánh chết, không ngờ là còn sống.

Hắn nói “Phạm thúc vẫn ổn chứ?”, gọi Phạm Thư là “thúc” (chú). Hắn nói, “Không ngờ là chú còn sống, từ khi chia tay đến giờ không có vấn đề gì chứ?” Phạm Thư nói: “Ta ngày đó sau khi bị người ta vứt ra vùng ngoại ô, có một thương nhân đi qua, nghe được tiếng rên của tôi nên đã cứu mạng tôi. Tôi được ông ấy đưa ta đến nước Tần.”

Tu Giả biết Phạm Thư này rất có khẩu tài, liền hỏi Phạm Thư: “Chú muốn đi du thuyết chư hầu tại nước Tần, đã được phú quý chưa?” Phạm Thư nói: “Không có, người dựa vào miệng lưỡi như tôi, vốn cho là mình mồm mép rất sắc bén, kết quả chẳng những không thể biện hộ cho chính mình, lại rước lấy một trận đại họa sát thân. Từ đó về sau, tôi làm sao còn dám dựa vào tài ăn nói của mình để sinh sống chứ, tôi hiện tại làm đầy tớ cho người ta, gắng gượng sống qua ngày.”

Tu Giả hỏi ông ta: “Ở nước Tần, chú có bạn bè tốt hay không, có quen biết ai có địa vị tương đối cao không, chủ nhân của chú là người như thế nào?” Phạm Thư nói, chủ nhân của tôi có thân tình với tướng quốc.

Lão Tu Giả này nghe xong liền phấn chấn hẳn lên, hắn đúng là muốn gặp tướng quốc. Hắn liền hỏi: “Chú có thể nhờ chủ nhân của chú giúp ta một chuyến hay không, dẫn ta đi gặp tướng quốc một phen?” Phạm Thư nói: “Tướng quốc bình thường rất là bận bịu, may là vào đúng hôm nay có thời gian. Nếu ông muốn gặp tướng quốc, thì hôm nay đi gặp chính là phải lúc.”

Kỳ thực những lời này đã có một chút chân tướng bị lộ, bởi vì làm sao biết được tướng quốc có thời gian? Thế nhưng lúc ấy Tu Giả cũng không cảm thấy hoài nghi. 

(Còn tiếp)

Do Bi Hui biên tập
Sương Sương biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ Epoch Times Hoa ngữ

Mời quý độc giả ghé thăm trang Epoch Times Tiếng Việt để cập nhật thêm nhiều bài viết hữu ích hơn.

Xem thêm:
• Tiếu đàm phong vân – Tập 24: Biến cục lịch sử (4)
• Tiếu đàm phong vân – Tập 24: Biến cục lịch sử (3)