Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp

Đệ Tử Quy (11) – Trương Lương kính lão ba xu qua cầu cuối cùng được đạo

Nguyên văn:

尊長前， 聲要低； 低(1)不聞(2)， 卻(3)非宜(4)。
進必趨(5)，退必遲(6)； 問起對(7)， 視(8)勿移。
事(9)諸父(10)， 如事父； 事諸兄(11)， 如事兄。

Bính âm:

尊(zūn)            長(zhǎng)       前(qián)，         聲(shēng)       要(yào)          低(dī)；
低(dī)               不(bù)              聞(wén)，         卻(què)           非(fēi)            宜(yí)。
進(jìn)               必(bì)              趨(qū)，            退(tuì)              必(bì)             遲(chí)；
問(wèn)            起(qǐ)              對(duì)，           視(shì)             勿(wù)           移(yí)。
事(shì)              諸(zhū)           父(fù)，             如(rú)              事(shì)           父(fù)；
事(shì)              諸(zhū)           兄(xiōng)，       如(rú)              事(shì)           兄(xiōng)。

Chú âm:

尊(ㄗㄨㄣ)       長(ㄓㄤˇ)        前(ㄑㄧㄢˊ)，   聲(ㄕㄥ)          要(ㄧㄠˋ)      低(ㄉㄧ)；
低(ㄉㄧ)           不(ㄅㄨˋ)        聞(ㄨㄣˊ)，       卻(ㄑㄩㄝˋ)    非(ㄈㄟ)        宜(ㄧˊ)。
進(ㄐㄧㄣˋ)      必(ㄅㄧˋ)        趨(ㄑㄩ)，        退(ㄊㄨㄟˋ)    必(ㄅㄧˋ)       遲(ㄔˊ)；
問(ㄨㄣˋ)          起(ㄑㄧˇ)        對(ㄉㄨㄟˋ)，   視(ㄕˋ)            勿(ㄨˋ)           移(ㄧˊ)。
事(ㄕˋ)              諸(ㄓㄨ)         父(ㄈㄨˋ)，        如(ㄖㄨˊ)        事(ㄕˋ)           父(ㄈㄨˋ)；
事(ㄕˋ)              諸(ㄓㄨ)         兄(ㄒㄩㄥ)，     如(ㄖㄨˊ)        事(ㄕˋ)           兄(ㄒㄩㄥ)。

Âm Hán Việt:

Tôn trưởng tiền, thanh yếu đê; đê bất văn, khước phi nghi.
Tiến tất xu, thoái tất trì; vấn khởi đối, thị vật di.
Sự chư phụ, như sự phụ; sự chư huynh, như sự huynh.

Lời dịch:

Trước người lớn, phải nói nhỏ; nhỏ không nghe, không đúng phép.
Đến phải nhanh, lui phải chậm; khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng.
Việc chú bác, như việc cha; việc anh họ, như anh ruột.

Từ vựng:

(1) đê (低): nhẹ giọng nói khẽ.
(2) văn (聞): nghe,nghe được, nghe thấy.
(3) khước (卻): ngược lại, trái lại.
(4) nghi (宜): thích hợp, vừa phải, thích nghi, thích đáng.
(5) xu (趨): đi nhanh, bước nhanh lên trước.
(6) trì (遲): chậm chạp.
(7) khởi đối (起對): đứng lên trả lời. Khởi: khởi lập, đứng lên, đứng dậy. Đối: đối đáp, trả lời.
(8) thị (視): nhìn, nhìn chăm chú.
(9) sự (事): sự tình, sự việc, chuyện; ở đây chỉ việc phụng dưỡng, hầu hạ.
(10) chư phụ (諸父): chú bác, anh em của cha. Anh của cha gọi là ‘bá phụ’ hay bác. Em của cha gọi là ‘thúc phụ’ hay chú. Nghĩa rộng là chỉ thế hệ ngang hàng với cha. Chư: chư vị, nhiều.
(11) chư huynh (諸兄): đường huynh, biểu huynh, anh em họ. Con của chú bác gọi là “đường huynh đệ’, con của cô, cậu, dì gọi là ‘biểu huynh đệ’. “Chư phụ chư huynh” chỉ thân thích của cha, nhưng nguyên tắc này cũng áp dụng với thân thích của mẹ.

Lời giải thích:

Trước mặt người lớn, nói chuyện phải khẽ giọng nhỏ nhẹ; nhưng thanh âm nhỏ quá nghe không được lại không thích đáng.
Đi đến trước mặt người lớn phải bước nhanh lên, lúc cáo lui, ra về phải bước chậm; người lớn hỏi chuyện phải đứng dậy hồi đáp, hướng nhìn về người lớn, không được nhìn bên này bên nọ.

Phụng sự (phục vụ) cho các vị chú bác, cô dì cũng như là phụng sự cho cha mẹ mình; phục vụ đối đãi với các anh chị họ cũng như phục vụ đối đãi với anh chị ruột của mình.

Câu chuyện tham khảo:

Trương Lương kính lão ba xu qua cầu cuối cùng được đạo

Trương Lương, tự là Tử Phòng, là công thần khai quốc của nhà Hán, được phong làm Lưu Hầu, làm Đại Tư Đồ (1).

Trương Lương khi còn nhỏ, đi qua Di Kiều của huyện Hạ Bi tỉnh Giang Tô thì gió tuyết thổi mạnh, lúc đó anh ta thấy có một ông lão đầu quấn khăn đen, mặc áo vàng bị rơi giày xuống dưới cầu. Ông lão nói với Trương Lương: “Con à, giúp ông lấy chiếc giày lên với!” Trương Lương không chút phiền hà, lập tức xuống cầu nhặt giày giúp ông lão, hai tay dâng lên. Ông lão đưa chân ra mang giày, Trương Lương lại cung kính giúp ông mặc vào. Lão nhân cười nói: “Đứa nhỏ này có thể dạy a! Sáng sớm ngày mai tới đây, ta có thứ muốn dạy cho con.”

Hôm sau trước khi trời sắp sáng, Trương Lương liền đến điểm hẹn, ông lão đã ở đó rồi, ông lão nói: “Chúng ta đã ước định rồi, con so với ta lại đến trễ, không thể đem đạo truyền cho con.” Cứ như vậy ba lần, lần thứ ba thì Trương Lương mới tới trước, lại không tỏ ý mệt mỏi chút nào, ông lão rất vui, đưa cho cuốn sách và nói: “Đọc cuốn sách này có thể làm thầy của vua, nếu như lại muốn ta chỉ dạy thì hãy đến Cốc Thành tỉnh Sơn Đông, dưới núi Hoàng Thạch chính là chỗ của ta!” Sau khi Trương Lương đọc quyển sách này, có thể tùy cơ ứng biến, giúp đỡ Hán Cao Tổ Lưu Bang bình định thiên hạ, người đời sau gọi quyển sách này là “Hoàng Thạch Công Thư”. Dùng sách này tu thân, có thể tu luyện khí công, tịch cốc không ăn (2), được thân thể nhẹ nhàng, đắc đạo thành tiên.

Sau khi Trương Lương qua đời, thi giải (3) được mai táng tại Long Thủ Nguyên phía tây Trường An. Những năm cuối thời Tây Hán có loạn Xích Mi, nông dân kết thành Xích Mi quân, khắp nơi bắt giết quan viên và binh lính. Lúc đó có người đào mộ Trương Lương, chỉ thấy được cái gối Hoàng Thạch, gối đá này bỗng nhiên bay lên trời, giống như sao băng, lại không thấy thi thể Trương Lương và áo mũ.

Trương Lương thành tiên là Thái Huyền đồng tử, làm tùy tùng của Thái Thượng Lão Quân (là cách gọi Thủy tổ Lão Tử của Đạo gia) nơi tiên cảnh. Cháu đời thứ tám của ông là Trương Đạo Lăng xuất gia tu đạo, bạch nhật phi thăng ở Hạc Minh Sơn (4), sau khi đắc đạo thành tiên, đến núi Côn Luân triều kiến Tây Vương Mẫu, Trương Lương cũng đến tham dự hội nghị long trọng này. (Trích từ “Tiên Truyện Thập Di” của Đỗ Quang Đình thời nhà Đường)

Chú thích:

(1) Đại Tư Đồ: quan chủ quản giáo dục, cùng ngang hàng với Đại Tư Mã, Đại Tư Không, gọi là Tam công.
(2) Tịch cốc: cách tu luyện của Đạo gia, không ăn ngũ cốc để tu thành tiên.
(3) Thi giải: hình thức viên mãn của Đạo gia, sau khi tu luyện đắc đạo, lấy một vật hóa thành xác, nhưng đã thành tiên, cũng không chết thật.
(4) Bạch nhật phi thăng: tương truyền trong Đạo gia, sau khi tu luyện đắc đạo thành chân nhân, nhục thân đã tu thành đạo thể, có thể mang theo đạo thể thăng thiên.

Nguồn: ChanhKien Epoch Times

Xem tiếp: Đệ Tử Quy (12) – Nghe gà gáy dậy luyện võ