Bà không chỉ là một người phụ nữ có tài viết sử sách mà còn có phẩm đức thanh cao. Hoàng đế đương triều đã mời bà tới dạy cho Hoàng hậu và phi tần. Khi bà qua đời Thái hậu còn mặc đồ tang làm lễ truy điệu. Người phụ nữ đặc biệt này rốt cuộc là nhân vật như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu về “nữ Thánh nhân” tài cao đức hậu – Ban Chiêu – bậc thầy của hậu cung thời Đông Hán.

Xuất thân tôn quý, gia tộc học vấn uyên thâm

Ban Chiêu, tự Huệ Ban, còn được gọi là Huệ Cơ, là một nhà sử học và nhà văn học của triều đại Đông Hán. Bà sinh ra ở An Lăng, Phù Phong (nay là Hàm Dương, Thiểm Tây).

Ban Chiêu sinh ra trong một gia đình danh giá, cha của bà là Ban Bưu – một đại sư trứ danh về Nho học thời Đông Hán; huynh trưởng của bà là Ban Cố – một nhà sử học nổi tiếng; huynh thứ là Ban Siêu – người được biết đến rộng rãi với câu chuyện “vứt bút tòng quân”. Ban Siêu đi sứ ở Tây Vực, lập vô số công lao giúp cho biên cương Đông Hán được yên định.

Nhờ sinh trưởng trong một gia đình Khổng Nho có truyền thống gia phong thuần chính, Ban Chiêu thông minh siêu phàm, từ nhỏ đã ham đọc sách cổ, kiến thức uyên thâm, sớm bộc lộ năng khiếu văn chương. Giống như hai người anh trai, bà vô cùng yêu thích nghiên cứu lịch sử.

Năm 14 tuổi, Ban Chiêu được gả cho Tào Thọ (Tào Thế Thúc), một trí thức ở cùng quận. Tào Thế Thúc mất sớm, Ban Chiêu mang theo ba đứa con trở về nhà mẹ đẻ để giúp cha và huynh trưởng chỉnh sửa tài liệu lịch sử, đến cuối đời bà cũng không tái giá. Bà nhất mực tuân thủ các quy tắc của người phụ nữ, cử chỉ phong thái luôn hợp lễ nghĩa, khí tiết phẩm hạnh được người người tán dương.

Kế thừa chí nguyện của anh trai, viết tiếp ‘Hán thư’

Khi Ban Chiêu 43 tuổi, huynh trưởng Ban Cố của bà bị liên lụy vì vụ án Đậu Hiến, và bị bức hại chết trong nhà lao, ông không thể kế thừa di nguyện của cha là hoàn thành cuốn “Hán thư”. Tới năm 99, Ban Chiêu nhận được chiếu chỉ vào Tàng thư các Đông Quan của hoàng thất để tiếp tục hoàn thành cuốn “Hán thư” còn dang dở của anh trai.

Khi ấy, sự uyên bác và tài năng của Ban Chiêu đã nổi tiếng khắp thiên hạ, thậm chí Mã Dung, một bậc thầy về Nho học thời Đông Hán, cũng xin lời chỉ dạy của bà. Hán Hòa Đế nhiều lần triệu Ban Chiêu nhập cung để giảng dạy cho Hoàng hậu và các quý phi, đồng thời phong cho bà danh hiệu “Đại Cô”, danh xưng “Tào Đại Cô” của bà cũng từ đó mà ra.

Ban Chiêu đã biên tập lại các bản thảo gốc tản loạn của “Hán thư”, bà cẩn thận hiệu đính, sửa lỗi bổ khuyết; đồng thời bổ sung vào các cuốn “Bát biểu” và “Thiên văn chí” còn dang dở của huynh trưởng Ban Cố, bà còn soạn ra cuốn “Cổ kim Nhân biểu”.

Trong quá trình biên soạn lịch sử, bà rất coi trọng tư tưởng chính thống của sử sách, coi cách tu thân trị quốc của các thánh vương minh quân là tiêu chuẩn giá trị cho hậu thế. Đồng thời, bà cũng tuân theo sự thật của lịch sử, không tô vẽ cho đẹp đẽ, cũng không che giấu điều xấu ác. Bà tôn sùng những quân vương dĩ đức trị quốc, đề xuất rằng nếu muốn được hòa bình và ổn định lâu dài, người cai trị nên kính Trời yêu dân, nghiêm khắc với bản thân, giữ kỷ luật tự giác, và trọng người có đức có tài.

Kiệt tác lịch sử “Hán thư” do cha con, huynh muội – ba người trong hai thế hệ – cùng cống hiến cuối cùng cũng ra đời, tổng cộng có 100 quyển với 800.000 chữ. Vì công trình này, Ban Chiêu gần như dốc tận tinh lực cả đời.

Dâng thư lên Thiên tử, giúp anh trai trở về quê hương

Người anh thứ hai của Ban Chiêu là Ban Siêu đã trấn giữ biên cương hơn 30 năm dưới triều đại của Hán Hòa Đế. Ở tuổi thất thập cổ lai hy (70 tuổi), ông vô cùng nhung nhớ quê nhà, xin được từ quan về quê. Nhưng Hán Hòa Đế không thể tìm được người thay thế phù hợp nên đã khước từ.

Em gái của ông là Ban Chiêu đã viết một bức thư cho Hán Hòa Đế, khẩn cầu vua ân chuẩn cho anh trai lá rụng về cội. Trong tấu thư, bà không đặt nặng việc nhà mà lại thuyết phục Hoàng đế từ góc độ đại nghĩa vì nước vì dân. Bà nói rằng, nơi Tây Vực ấy các quốc gia mọc lên san sát, cục diện lại luôn phức tạp, họ “sợ kẻ cường tráng, khinh miệt kẻ già”, mặc dù Ban Siêu coi nhẹ cái chết, nhưng sức cùng lực kiệt, chỉ e Tây Vực chờ thời cơ mà làm phản loạn, Hoàng thượng nên nhanh chóng cắt cử trọng thần tuổi trẻ tài cao tới trấn thủ biên cương, có như vậy triều đình mới có thể tránh được mối ưu lo.

Đồng thời, Ban Chiêu cũng tấu thỉnh Hán Hòa Đế đề cao lòng hiếu thảo trong thiên hạ để thu phục lòng dân, khiến muôn dân quy thuận. Nếu như có thể cho phép anh trai Ban Siêu trở về cố hương, không chỉ Ban gia vĩnh viễn khắc cốt ghi tâm đối với ân huệ của Hoàng đế vì cho phép anh trai bà được yên dưỡng nơi quê cha đất tổ, mà toàn thiên hạ cũng sẽ thấy được đại ân của Hoàng đế, càng thêm kính vua yêu nước.

Sau khi đọc được bản tấu trên, Hán Hòa Đế cảm khái vô ngần, ân chuẩn cho Ban Siêu cáo lão về quê.

Phò tá Thái hậu, trợ việc triều chính

Khi Hán Hòa Đế băng hà, Đặng Thái hậu mới 24 tuổi, Hoàng đế còn nhỏ tuổi lại phải lên triều chấp chính. Thái hậu rất cần một thân tín có đức có tài giúp đỡ phò tá vị hoàng đế trẻ tuổi nên đã ban chiếu chỉ để Ban Chiêu vào cung dạy học và phụ giúp ấu chúa.

Bà thông thuộc sử sách, nằm lòng những thăng trầm, thịnh suy, được mất, tiến thoái của các triều đại trước, nhờ thế mà có thể phò tá Đặng Thái hậu đắc nhân tâm, thuận triều chính.

Một lần, Đặng Trắc, anh trai của Đặng Thái hậu và là đại tướng quân trấn giữ biên cương, xin từ chức về quê vì mẫu thân qua đời. Đặng Thái hậu không bằng lòng cho ông làm vậy, bèn hỏi Ban Chiêu, bà nói, đại tướng quân trọng nghĩa trung hiếu nên mới thỉnh cầu từ chức, vừa hay là công thành thân thoái (lập đại công nhưng chủ động từ quan), nếu không cho phép, tương lai sẽ khó mà giữ được thanh danh khiêm nhường. Bà đang ngầm biểu đạt với Đặng Thái hậu rằng, cần dũng cảm rút lui khi đang trên đỉnh vinh quang, về sau khi không còn nắm quyền, bất cứ chuyện nhỏ nhặt nào cũng có thể là nguyên nhân gây họa. Đặng Thái hậu ngay lập tức chấp nhận đề nghị của Ban Chiêu.

Viết sách ‘Nữ giới’ – kinh điển quy phạm đạo đức phụ nữ

Khi Ban Chiêu về già, bà biết rằng bản thân sẽ chẳng thể trường thọ trong nhân thế, chỉ hy vọng có thể để lại lời giáo huấn cho thế hệ sau, để tránh cho hậu thế vô tri thất lễ mà hủy hoại danh tiếng của gia tộc. Vì vậy, bà đã viết cuốn “Nữ giới” (điều răn dạy phụ nữ) gồm 7 chương. Trong đó nêu chi tiết rằng người làm vợ, làm dâu phải như thế nào thì mới được tôn trọng và quý mến, mới không bị người khác coi thường.

Cuốn “Nữ giới” là kết tinh kinh nghiệm tu dưỡng cả đời của bà, lời lẽ tha thiết thành khẩn, chứa đựng ý nghĩa thâm sâu và trí tuệ phong phú. Từng từ, từng câu đều toát lên sự khiêm ti và khắc kỷ, là những lời tâm huyết từ tận đáy lòng của bậc trưởng bối gửi tới hậu thế, vô cùng cảm động.

Bà dạy rằng người con gái cần coi sự yếu đuối là vẻ đẹp, coi sự kính cẩn khiêm tốn là đức hạnh. Nói về đức khiêm nhường, bà nói: “Phải khiêm tốn và cung kính, đặt người khác lên trước bản thân. Làm điều thiện chẳng cần kể danh, làm ra việc sai cũng đừng thoái thác. Nhẫn nhục chịu đựng, thường mang tâm kính sợ, ấy là người ti nhược”.

‘Ti nhược’ ở đây không phải là thấp kém, hèn mọn, yếu thế, mà là khiêm tốn, nhún nhường, ôn nhu, dịu dàng, giống như sự khiêm cung của người quân tử. Người con gái cần khiêm tốn, nhẫn nhường và khoan dung, biết thu vén ẩn mình, biết lo nghĩ cho người khác, chứ không phải vì tư lợi của bản thân mà nhẫn chịu một cách ủy khuất. Hãy nhường những điều tốt đẹp cho người khác trước, bản thân khiêm tốn lùi về sau, làm việc tốt mà không cần khoe khoang, làm điều sai trái cũng không thoái thác, nhẫn nhục vị tha, thường lo nghĩ xem bản thân có chỗ nào chưa đủ tốt, luôn đặt mình ở vị trí thấp hơn người khác.

Trên thực tế, ngay trong thời đại ngày nay, ai ai cũng sẽ quý mến và kính trọng một người con gái hay một người phụ nữ như vậy. Đây mới thực sự là đại trí tuệ của phái nữ.

Khi Ban Chiêu qua đời vì bệnh, Thái hậu mặc tang phục truy điệu bà để tỏ lòng tôn kính. Về sau cuốn “Nữ giới” đã được Trưởng Tôn hoàng hậu của vua Đường Thái Tông ban bố rộng khắp thiên hạ, trở thành cuốn sách giáo khoa phải học cho Hoàng phi và nữ giới trong các gia đình quý tộc. Bà Ban Chiêu cũng được các thế hệ sau tôn là “nữ Thánh nhân” và “nữ Thánh trong các nhà Nho”.

Giới thiệu về Cuộc thi Hoa hậu Miss NTD

Năm nay NTD lần đầu tiên tổ chức cuộc thi Miss NTD. Đây là một trong chuỗi các hoạt động văn hóa và nghệ thuật quốc tế của nhà đài nhằm hồng dương những giá trị thẩm mỹ truyền thống của nữ giới, quay trở về với văn hóa truyền thống thuần chân, thuần thiện, thuần mỹ.

Cuộc thi sắc đẹp này nhằm tìm kiếm những cô gái trẻ đại diện cho vẻ đẹp truyền thống phương Đông thanh lịch, quý phái và tao nhã, mang vẻ ngoài thanh lịch, vẻ đẹp trí tuệ và nét duyên dáng của người con gái Trung Hoa đến với thế giới. Cuộc thi dành cho tất cả nữ giới gốc Hoa từ 18 – 30 tuổi trên toàn cầu.

Trang web chính thức của cuộc thi: missntd.org
Thời gian đăng ký: 1/2 – 1/5/2023
Tuần chung kết: 24/9 – 1/10/2023

Xem thêm: Cuộc thi sắc đẹp Miss NTD độc nhất vô nhị, hiện đang báo danh

Xuân Huy – Epoch Times

Nam Phương biên dịch

Nguồn: NTD Việt Nam

Mời quý độc giả ghé thăm trang NTD Việt Nam để cập nhật thêm nhiều bài viết hữu ích hơn.